ΠΩΣ ΘΑ ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΕΙ ΤΟ ΙΣΡΑΗΛ ΝΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΕΙΤΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΜΠΑΙΝΤΕΝ ΣΤΗΝ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ

Πριν ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν αναλάβει την εξουσία τον Ιανουάριο, το Ισραήλ θα προσπαθήσει να παγιώσει τις φιλο-Ισραηλινές πολιτικές του προκατόχου του στη Δυτική Όχθη και εναντίον του Ιράν.

Το Ισραήλ πιθανότατα θα ακολουθήσει τον λιγότερο ριψοκίνδυνο δρόμο για να επιτύχει και τους δύο αυτούς στόχους, εστιάζοντας στην επέκταση των οικισμών στη Δυτική Όχθη, ενώ χρησιμοποιεί την πολιτική και μυστική του επιρροή για να υπονομεύσει τις διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ιράν.

Αλλά εάν η εύθραυστη κυβέρνηση ενότητας του Ισραήλ δεν αντέξει, οι δεξιοί αμφισβητίες της θα ωθήσουν το Ισραήλ να εξετάσει περισσότερες ανατρεπτικές «χαοτικές στρατηγικές», συμπεριλαμβανομένων πιθανών προσαρτήσεως επιπροσθέτου παλαιστινιακού εδάφους, καθώς και να απεργασθεί την προετοιμασία περισσότερων, σκληρών μονομερών στρατιωτικών και μυστικών κινήσεων ενάντια στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και τους περιφερειακούς αντιπροσώπους της Ισλαμικής Δημοκρατίας. 

Το Ισραήλ εγκρίνει γρήγορα νέους οικισμούς στην Ανατολική Ιερουσαλήμ και επισημοποιεί τις προηγουμένως θεωρούμενες παράνομες δομές της Δυτικής Όχθης ώστε να παγιώσει τα στρατηγικά κέρδη που έχει σημειώσει τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Μέσω του ισραηλινο-παλαιστινιακού ειρηνευτικού σχεδίου που δημοσιοποιήθηκε τον Ιανουάριο, η διοίκηση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ βοήθησε στην ενθάρρυνση του ισραηλινού επεκτατισμού. Ενώ ο Μπάιντεν είπε ότι δεν θα υποστηρίξει προσθήκες στη συνέχεια της ισραηλινής εκστρατείας και δεν έχει διευκρινίσει ποια πολιτική θα αλλάξει η επερχόμενη διοίκησή του για να αποθαρρύνει την περαιτέρω κατασκευή οικισμών. 

• Στις 15 Νοεμβρίου, η «Ισραηλινή Αρχή Γαιών» ανακοίνωσε ότι προχωρά με ένα σχέδιο για την κατασκευή 1.257 οικίσκων στην ευαίσθητη περιοχή του Γκιβάτ Χαματός κοντά στην Ανατολική Ιερουσαλήμ. 

• Εκτός από την προφανή υπονόμευση ενός μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους, οι οικισμοί στη Δυτική Όχθη προσφέρουν στο Ισραήλ προστασία της ασφάλειας και καθιερώνουν έναν μόνιμο, de facto ισραηλινό έλεγχο κατά μήκος των μεγάλων αυτοκινητοδρόμων και των υποστηρικτικών δρόμων που τους προμηθεύουν.

Η πολιτική αστάθεια εντός του Ισραήλ θα αυξήσει περαιτέρω τον κίνδυνο πρόσθετων προσαρτήσεων τους επόμενους μήνες, καθώς η ισραηλινή κυβέρνηση αντιμετωπίζει διαρκώς αυξανόμενη πίεση από τους δεξιούς εποίκους, που είναι πολύ θυμωμένοι με την αποτυχία της να προσαρτήσει έδαφος στην Δυτική Όχθη, όπως υποσχέθηκε τον Ιούλιο. Αυτός ο εύλογος θυμός έχει μεταφραστεί σε πολιτικά οφέλη για το κόμμα «Δεξιά» (Yamina), ένα εθνικιστικό κόμμα υπέρ των εποίκων, του οποίου ο αρχηγός, Ναφτάλι Μπέννετ, είναι αντίπαλος του πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Σαφώς η αποδυνάμωση ή ακόμη και η κατάρρευση της αδύναμης κυβέρνησης του Νετανιάχου θα ενδυναμώσει περαιτέρω τέτοιες δυνάμεις υπέρ της προσάρτησης στη χώρα νέων κατεχομένων γαιών.

• Η κυβέρνηση ενότητας του Ισραήλ είναι γεμάτη με φανερές και υφέρπουσες πολιτικές διαιρέσεις. Οι πρωταγωνιστές της, ο Πρωθυπουργός Νετανιάχου και ο Υπουργός Άμυνας Μπένι Γκάντς, συνέχισαν να ανταλλάσσουν μεταξύ τους διαρκή πλήγματα που θα μπορούσαν τελικά να διαβρώσουν την κυβέρνηση ώστε να καταρρεύσει.

• Οι τρέχουσες δημοσκοπήσεις υποδηλώνουν ότι υπό τέτοιες συνθήκες ο Νετανιάχου θα αντιμετώπιζε έναν αξιοσημείωτο διεκδικητή της εξουσίας εκ μέρους του Μπέννετ.

Το Ισραήλ θα επικεντρωθεί στην επέκταση των οικισμών στη Δυτική Όχθη και στην υπονόμευση των διαπραγματεύσεων ΗΠΑ-Ιράν, καθώς επιδιώκει πάση δυνάμει να ενισχύσει τα κέρδη του από την εποχή του Τραμπ. 

Όσον αφορά στο Ιράν, το Ισραήλ θα προσπαθήσει να επηρεάσει τις πολιτικές συζητήσεις στιςς ΗΠΑ σχετικά με το ρυθμό, το εύρος και την ταχύτητα με τα οποία ενδέχεται να επανέλθουν οι διαπραγματεύσεις με την Τεχεράνη.

Το Ισραήλ ανησυχεί ιδιαίτερα για το ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν θα επαναλάβει την διακοπείσα συνεννόηση και θα διαπραγματευτεί μια νέα συμφωνία με το Ιράν σχετικά με το πυρηνικό του πρόγραμμα που δεν αφορά στους περιφερειακούς αντιπροσώπους του Ιράν στον Λίβανο, στην Συρία και στο Ιράκ. Το Ισραήλ ανησυχεί επίσης γιά την ακλόνητη ιρανική εχθρότητα προς το Ισραήλ και για την ικανότητα της Τεχεράνης να αναπτύξει τεχνολογίες ικανές να διευκολύνουν την πορεία προς ένα σύστημα πυρηνικών όπλων. 

• Σε μία δημοσίως εκφρασθείσα γνώμη του που δημοσιεύθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου, ο Μπάιντεν επέκρινε την σκληρή πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ έναντι του Ιράν στα πλαίσια της διαβόητης «εκστρατείας μέγιστης πίεσης», καθώς και την αποχώρηση του Λευκού Οίκου το 2018 από την πυρηνική συμφωνία του Ιράν, επίσημα γνωστή ως «Κοινό Συνολικό Σχέδιο Δράσης» (JCPOA). 

• Ο Μπάιντεν δήλωσε επίσης ότι θα ήταν πρόθυμος για γρήγορη επανένταξη στο JCPOA, εφ’ όσον το Ιράν επέστρεφε με πλήρη συμμόρφωση προς τα αρχικώς αποφασισθέντα και συμφωνηθέντα.

Με αυτόν τον τρόπο, το Ισραήλ θα αξιοποιήσει με τον πληρέστερο δυνατό τρόπο διαρροές πληροφοριών, μυστική δράση και πιέσεις στην Ουάσινγκτον ώστε να απεικονίσει το Ιράν ως κακόπιστο υποκριτή. Σε μια προσπάθεια να συνδέσει το Ιράν με την Αλ Κάιντα, πιθανώς το Ισραήλ διέρρευσε τις πρόσφατες ειδήσεις πως ο δεύτερος διοικητής της παγκόσμιας τζιχάντ, Αμπού Μοχάμεντ αλ-Μάσρι, δολοφονήθηκε σε κοινή αμερικανοϊσραηλινή επιχείρηση τον προηγούμενο Αύγουστο. Ο εκτεταμένος, πολυσύνθετος και πολυεπίπεδος μυστικός μηχανισμός του Ισραήλ μπορεί κάλλιστα να διαθέτει περαιτέρω μυστικές πληροφορίες που θα αποφασίσει να διαρρεύσει για να υπονομεύσει περαιτέρω την διεθνή φήμη του Ιράν και να επηρεάσει μιαν ενδεχόμενη διαδικασία ιρανοαμερικανικών διαπραγματεύσεων. 

• Μια δράκα φανατικών φιλοϊσραηλινών γερουσιαστών των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του Εκπροσώπου Έλιοτ Ένγκελ και της γερουσιαστού Μάρθα Μακ Σάλλεϋ, έχασαν τις έδρες τους στις εκλογές του 2020. Αλλά το Κογκρέσο, και ιδίως η Γερουσία, όπου πρέπει να επικυρώνονται οι συνθήκες, παραμένουν σε μεγάλο βαθμό υπέρ του Ισραήλ. Αυτές οι φωνές μπορεί να σηματοδοτήσουν στο Ιράν μιαν άποψη ότι μια συμφωνία Μπάιντεν θα μπορούσε να υποστεί τελικώς την ίδια διαδικασία απόσυρσης που εφήρμοσε ο Τραμπ και να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη στις διαπραγματεύσεις. 

• Τον Απρίλιο του 2018, λίγο πριν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποσυρθούν από το JCPOA, το Ισραήλ απεκάλυψε δημοσίως πληροφορίες σχετικά με το λεγόμενο μυστικό «Ατομικό Αρχείο» της Τεχεράνης, το οποίο βοήθησε τις ΗΠΑ να αποσυρθούν από τη συμφωνία. 

Το Ισραήλ θα εξετάσει το ενδεχόμενο κρυφών ή ακόμα και στρατιωτικών προκλήσεων του Ιράν σε μια προσπάθεια να προκαλέσει αντίποινα τα οποία με τη σειρά τους θα υπονομεύσουν την διπλωματική φήμη της Τεχεράνης. Ωστόσο παραμένει απίθανο, να επιτεθεί άμεσα το Ισραήλ στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν χωρίς σαφή ένδειξη επικείμενης πυρηνικής οπλοποιήσεως. Το 2012, το Ισραήλ δημοσίευσε τις «κόκκινες γραμμές» του, συμπεριλαμβανομένου ενός ιρανικού «επιπέδου εμπλουτισμού ουρανίου» έως 20 %, ώστε να βοηθήσει την πίεση επί του Ιράν για να διαπραγματευτεί και να εγκαταλείψει το πυρηνικό του πρόγραμμα.

Το Ισραήλ εφέτος δεν έχει πραγματοποιήσει την ίδια στρατηγική, πράγμα που υποδηλώνει ότι, προς το παρόν τουλάχιστον, το Ισραήλ ακόμη δεν ανησυχεί άμεσα για τις πυρηνικές εξελίξεις στο Ιράν. Ωστόσο, το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα είναι εν πολλοίς μισητό στους Ισραηλινούς (ιδίως στην δεξιά) και θα μπορούσε να αναδυθεί ως μείζον πολιτικό ζήτημα σε περίπτωση που η κυβέρνηση ενότητας υποχωρήσει. 

• Το Ισραήλ πραγματοποίησε αεροπορικές επιθέσεις στον Λίβανο, στην Συρία και στο Ιράκ με σκοπό να υπονομεύσει το περιφερειακό στρατιωτικό «αποτύπωμα» του Ιράν, με την πλέον πρόσφατη επίθεσή του στις 17 Νοεμβρίου κατά των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων στην Συρία. Ορισμένες από αυτές τις επιθέσεις έχουν προκαλέσει ιρανικά αντίποινα εναντίον του Ισραήλ, των δυνάμεων των ΗΠΑ ή των συμμάχων των ΗΠΑ, όπως κατά της πρεσβείας του Μπαχρέϊν στο Ιράκ. 

Α. Κωνσταντίνου