ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ ΕΘΝΩΝ-ΚΡΑΤΩΝ – Οι αρχαίοι Έλληνες, οι Εβραίοι και τα Οικουμενικά Δόγματα (1)

Ο εβραϊκός λαός στην εντυπωσιακά μακρά ιστορία του κατάφερε να αποφύγει τους πειρασμούς της αχαλίνωτης εδαφικής επέκτασης, αν και ο Δαβίδ φημίζεται ως ένας επιτυχημένος πολεμιστής βασιλιάς. Επιδιώκοντες να επεκτείνουν τη δύναμή τους, οι Εβραίοι απείχαν πολύ σοφά από προσπάθειες αφομοίωσης ετερογενών πληθυσμών. Η ανάπτυξη επρόκειτο να προέλθει από την εσωτερική τους συνοχή, τις δικές τους δημογραφικές δυνατότητες και τη σταδιακή συσσώρευση υλικού πλούτου, που θα μπορούσε να τεθεί στη διάθεση των κοινών στόχων με κατάλληλη σχεδίαση. Αυτός όμως δεν ήταν και ο δρόμος της «προόδου» που προέβλεψε και εφήρμοσε η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, φιλόδοξη για κοσμική κυριαρχία αλλά με ασταθή στρατηγική ισορροπία, καθοδηγούσα τους χριστιανούς πιστούς με τα αντιφυσικά της οράματα.

Η εβραϊκή πίστη παρέχει στους οπαδούς της καλύτερα και λειτουργικά εργαλεία για ανέλιξη και πρόοδο των λαϊκών μαζών από ότι ο Χριστιανισμός 

Αν και η αρχαία εβραϊκή θρησκεία χρησίμευσε ως θεμέλιο της νεότερης χριστιανικής πίστης, εντούτοις διαφέρει από το δόγμα της Εκκλησίας σε πολλά βασικά σημεία. Η σημαντικότερη διαφορά είναι ότι ο Ιουδαϊσμός καθόλου δεν αναζητά ενεργά προσήλυτους με τον φορτικό, σχεδόν παρακλητικό και παραπειστικό τρόπο με τον οποίον τα χριστιανικά δόγματα προσπαθούν να στρατολογήσουν οπαδούς από όλο τον κόσμο, επιδεικνύοντας μάλιστα μιαν ασταμάτητη ανοχή σε κάθε ευπαθή ή δυσλειτουργική συλλογικότητα 

Σε αντίθεση με την οικουμενική χριστιανική πίστη, η οποία δίδασκε τους οπαδούς της να υπηρετούν τον Θεό και όλη την ανθρωπότητα, ο Ιουδαϊσμός θεωρούσε τον Θεό και το εβραϊκό έθνος ως ενότητα έναντι της υπόλοιπης ανθρωπότητας. Ο Θεός για το εβραϊκό έθνος ήταν το αντικείμενο της υπέρτατης πίστης, όπως και η πρόοδος του «Εκλεκτού λαού» του ήταν το κύριο μέλημα του Θεού. Ο Γιαχβέ και ο εβραϊκός λαός ενώθηκαν για την επιδίωξη μιας σωρείας στόχων που θα ωφελούσαν τον εβραϊκό λαό. Οι ενέργειες του εβραϊκού έθνους εστιάζονταν έτσι σε μια σαφώς πιο περιορισμένη σφαίρα δραστηριοτήτων από αυτή των χριστιανών, δηλαδή σε ενέργειες που θα ενίσχυαν τον εβραϊκό λαό και όχι γενικά την «ανθρωπότητα». 

Το εβραϊκό έθνος, ένα από τα πιο επιτυχημένα εξελικτικώς και επιβιωτικώς στην γη μας, χαρακτηρίζεται από αποκλειστικότητα δεσμών ένταξης των μελών του και από μια εξαιρετικά μακρά και αδιάκοπη ιστορία. Η εβραϊκή πίστη και ο λαός έχουν αντέξει περίπου 4.000 χρόνια, δηλαδή για χρόνο διπλάσιο από τη χριστιανική θρησκεία. 

Σε όλη την μακρόχρονη ιστορία του, το εβραϊκό έθνος καθοδηγήθηκε από την ιουδαϊκή πίστη, η οποία του παρείχε μιαν αίσθηση ενότητας, κοινού σκοπού και την αναγκαία ορμή για να υπερβεί μια μακρά σειρά αντιπάλων του.

Ιστορικά, οι εθνικές κοινότητες προσπάθησαν να ιδρύσουν τα δικά τους κράτη ως μέσο για να ενώσουν τα μέλη τους και έτσι να ενισχύσουν τη συλλογικότητά τους. Ένα έθνος που απορροφάται από μια μεγαλύτερη πολιτική οντότητα διατρέχει πάντα τον κίνδυνο να χάσει την ταυτότητά του εγκολπούμενο στο ευρύτερο σύνολο. Σημειωτέον δε πως, ο εβραϊκός λαός στερήθηκε ένα κράτος επί αρκετές χιλιετίες, όμως κατάφερε να επιζήσει ως μία χωριστή οντότητα. Εδώ και πολύ καιρό το γεγονός αυτό θεωρήθηκε ως ένα ιδιαίτερα αξιοσημείωτο επίτευγμα που είναι πιθανότατα δηλωτικό μιας περαιτέρω αντοχής και διαρκείας. 

Ισραήλ : Ένα σύγχρονο κράτος που επιδιώκει εθνικούς στόχους 

Στα τέλη του 19ου αιώνος, οι Σιωνιστές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο σύγχρονος βιομηχανικός κόσμος με τον αδιάκοπο δυναμισμό και την κινητικότητά του θα οδηγούσε τελικά στην αφομοίωση του λαού τους, εκτός και αν κατάφερναν να αποκαταστήσουν μια εθνική εστία. Το κράτος του Ισραήλ εγκαινιάστηκε επίσημα το 1948 και από τότε απολαμβάνει την υποστήριξη των Εβραίων σε όλο τον κόσμο καθώς, και ισχυρών συμμάχων του όπως οι ΗΠΑ και η ΕΕ.

Είναι αξιοσημείωτο ότι ενώ η ΕΕ υποστηρίζει την καλοσχεδιασμένη προσπάθεια για την ενίσχυση της εβραϊκής εθνικής κοινότητας, ταυτόχρονα εντός της ίδιας της ΕΕ, τα κατά κύριο λόγο χριστιανικά ευρωπαϊκά κράτη συναινούν σε πολιτικές που υπονομεύουν τις ευρωπαϊκές εθνικές κοινότητες. Όλες οι χώρες της ΕΕ που βρίσκονται σε διαδικασία ενοποίησης έχουν αρνητικά ποσοστά γεννήσεων εδώ και δεκαετίες, ενώ το Ισραήλ διατηρεί ένα υγιές πλεόνασμα γεννήσεων έναντι θανάτων. Από το 1948, το Ισραήλ κατάφερε να αυξήσει το μέγεθος του πληθυσμού του κατά 800 τοις εκατό (!), ενώ τα ευρωπαϊκά έθνη σταδιακά γερνούν και πέφτουν σε δημογραφική καταστροφή. 

Η θρησκεία ως υποκατάστατο του κράτους

Κατά τις περιόδους της ξένης πολιτικής κυριαρχίας, οι Εβραίοι δημιούργησαν ένα υποκατάστατο κράτους, το οποίον είναι ο Ιουδαϊσμός, η συμπαγής και αδιάκοπη θρησκεία τους. Έχοντας υποστεί ξένη κατοχή στην αρχαία πατρίδα του και κατά τις επακόλουθες εκτοπίσεις, αυτός ο λαός ίδρυσε μια θρησκεία ικανή να διατηρήσει ένα αρραγές συλλογικό πνεύμα και να διαμορφώσει ενωτικούς, μακροπρόθεσμους στόχους.

Οι Εβραίοι βρήκαν μια λύση στο επίμονο πρόβλημα της επιβίωσής τους σε κατάσταση πολιορκίας, μάλιστα αντιμετωπίζοντας αριθμητικά ανώτερες δυνάμεις : Την εφεύρεση του δικού τους Θεού, μιας παντοδύναμης θεότητας, ικανής να νικήσει οποιονδήποτε και όλους τους εχθρούς. Εκείνη την εποχή δεν ήταν πολύ σημαντικό αν υπήρχε ο Θεός. Το κρίσιμο ήταν να πεισθούν οι Εβραίοι ότι υπήρχε ένα τέτοιο θεϊκό ον, ενσταλάζοντας έτσι την εμπιστοσύνη στις δικές τους δυνάμεις. Η βαθιά ψυχολογική διορατικότητα σε όλα αυτά ήταν η σπουδαία συνειδητοποίηση ότι ένα άτομο μπορεί να ξεπεράσει μεγάλες αντιξοότητες εάν έχει εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του. 

Το βασικό στοιχείο στον Ιουδαϊσμό είναι ο Γιαχβέ, ο ένας και μοναδικός Παντοδύναμος Θεός. Αντίθετα, οι αρχαίοι Έλληνες, Ρωμαίοι, Σκανδιναβοί, Τεύτονες και Βάλτες βασίζονταν σε θρησκείες με ομάδες θεών που ασκούσαν έναν ιδιότυπο «χαοτικό» έλεγχο σε ανόμοιες σφαίρες της ατομικής και συλλογικής ύπαρξης των ανθρώπων, όπως η γονιμότητα, η αγάπη, η ειρήνη και ο πόλεμος. Επειδή διαφωνούσαν συνεχώς, οι λάτρεις τους δεν γνώριζαν πάντα ποιος θεός … είχε το επάνω χέρι και επικρατούσε. Ενίοτε αυτή η έλλειψη άθραυστης «ενότητας στην κορυφή» ωφελούσε τις κατώτερες τάξεις, τα μέλη των οποίων μπορούσαν να στοιχηματίσουν επικερδώς σε έναν ηγέτη εναντίον ενός άλλου. 

Στην περίπτωση του Ιουδαϊσμού, δεν υπήρχε καμία αμφιβολία. Μόνον ένας Θεός κυβερνούσε, και αυτός αρνιόταν απόλυτα και ξεκάθαρα να μοιραστεί την κυριαρχία του με κανέναν. Επιπλέον, απαιτούσε αδιαμφισβήτητη πίστη από τους οπαδούς του. Αυτή η έννοια της μοναδικής αυταρχικής θεότητας μεταφέρθηκε και στη χριστιανική πίστη, όπως αργότερα και στο Ισλάμ. Μπορεί οι μετέπειτα Ευρωπαίοι αυτοκράτορες, βασιλείς, δούκες και δικτάτορες να διαμόρφωσαν το αυθαίρετο ύφος διακυβέρνησής τους με βάση την απολυταρχική διακυβέρνηση του Ιουδαιοχριστιανικού Παντοδύναμου; Ασφαλώς, οι πάσης φύσεως απόλυτοι μονάρχες διεκδίκησαν το «θείο δικαίωμα» ως το κατ΄εξοχή νομιμοποιητικό θεμέλιο της εξουσίας τους. 

Εάν ο Θεός και ο εκλεκτός λαός του επρόκειτο να σχηματίσουν ένα αρμονικό συγκρότημα, με τις δύο πλευρές του να υποστηρίζουν ειλικρινά η μία την άλλη, τότε οι Εβραίοι δεν θα έπρεπε να έχουν την παραμικρή αμφιβολία και τον ελάχιστο δισταγμό ως προς την έκβαση οποιουδήποτε από τα μεγάλα τους επιχειρήματα. Καμία αντίπαλη δύναμη δεν θα είχε ούτε ελάχιστη ευκαιρία ενάντια στον παντοδύναμο Γιαχβέ. Ένα άτομο ή ένα έθνος που εμπιστεύεται τις προοπτικές του είναι πιθανότερο να λάβει τις σωστές αποφάσεις για την επιδίωξη των στόχων του από κάποιο άλλο που δεν είναι βέβαιο για τις ικανότητες και την δύναμή του. 

Η σημασία της ιδεολογικής δουλειάς 

Ο εβραϊκός Θεός έδωσε στον εκλεκτό λαό του κάτι περισσότερο από ένα καλό μέτρο αυτοπεποίθησης.

Ο Παντοδύναμος Γιαχβέ παρείχε επίσης έναν αδιαμφισβήτητο και μόνιμο σκοπό στη ζωή, δηλαδή να υπηρετείται η δυαδικότητα Θεού/έθνους. Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι αυτός ο στόχος δεν θα χαθεί ανάμεσα στις καθημερινές ανησυχίες των μεμονωμένων πιστών, οι θρησκευτικοί ιεράρχες καθιέρωσαν ένα αποτελεσματικό εκπαιδευτικό σύστημα για τους νέους και κοινοτικές τελετές για τους υπόλοιπους, ένα σύστημα που κρατούσε τα μέλη των εκκλησιασμάτων και των συναγωγών σε στενή και τακτική επαφή.

Στις επόμενες γενιές το ασυνήθιστο και αξιοθαύμαστο επίπεδο αλληλεγγύης των Εβραίων τους επέτρεψε να συνεργάζονται και να βοηθούν ο ένας τον άλλον στην αντιμετώπιση πολλών απειλών και προκλήσεων. Κάθε νίκη τους ενίσχυε περαιτέρω την αυτοπεποίθηση των Εβραίων και την αίσθηση της ενότητας. Αυτός ο ενάρετος κύκλος της συμπεριφορικές «θετικής ενίσχυσης» υποστηρίχθηκε περαιτέρω από την αυστηρή, συλλογική πειθαρχία. 

Η οργή του Θεού της Παλαιάς Διαθήκης προς τους ανθρώπους είναι γνωστή εξ αρχής στο παράδειγμα του Αδάμ και της Εύας που εκδιώχθηκαν από τον ουρανό επειδή δεν υπάκουσαν στις θεϊκές εντολές. Αναλόγως και η τεράστια πλημμύρα που εξαπολύθηκε στην ανθρωπότητα για μια σειρά από αμαρτωλές ενέργειες καταγράφεται επίσης σε αμέτρητα βιβλία και κηρύγματα τα οποία διαβάζουν …. οι Χριστιανοί ιερείς ! Η καταστροφή που επέπεσε στους ανθρώπους ήταν εξόχως δραστική. Μόνον ο ευσεβής Νώε και η οικογένειά του γλίτωσαν. Το ουσιαστικό σημείο δεν είναι αν ο Νώε και ο κατακλυσμός ήταν αληθινοί. Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι το παράδειγμα του Νώε έθεσε ορισμένα πρότυπα συμπεριφοράς η παραβίαση των οποίων συνοδευόταν από τρομερές συνέπειες όπως έμαθαν και πίστεψαν οι Εβραίοι ! 

Οικονομική ισχύς αντί εδαφικής επεκτάσεως 

Η σχέση χιλιετιών των Εβραίων με τον Γιαχβέ δίδαξε στον εκλεκτό λαό πολύτιμα μαθήματα για τη φύση της ισχύος και τα πλεονεκτήματά της. Εκτός από την ισχύ που πηγάζει από την κοινοτική αλληλεγγύη, οι Εβραίοι αντιλαμβάνονταν επίσης και τη μεγάλη σημασία του συσσωρευμένου υλικού πλούτου. Ο Βέρνερ Ζόμπαρτ, ο Γερμανός οικονομολόγος και κοινωνιολόγος του 20ου αιώνα, έγραψε το βιβλίο «Οι Εβραίοι και ο σύγχρονος καπιταλισμός», όπου προσδιόρισε τις συγκεκριμένες ιδιότητες του Ιουδαϊσμού οι οποίες που εξηγούν την εβραϊκή οικονομική επιτυχία. Ο Ζόμπαρτ περιέγραψε ως ζωτικής σημασίας τον ρόλο που έπαιξαν οι Εβραίοι έμποροι και τραπεζίτες στη δημιουργία του καπιταλιστικού συστήματος. Το γεγονός ότι στη μεταμεσαιωνική περίοδο οι Εβραίοι αργυραμοιβοί και έμποροι ήσαν διάσπαρτοι σε όλο τον κόσμο δεν εμπόδισε τη συνεργασία τους. Αντίθετα, η αξιοθαύμαστη κοινοτική τους αλληλεγγύη μετέτρεψε αυτή την περίσταση προς όφελός τους, αναπτύσσοντας συστηματικά το διεθνές εμπόριο μεταξύ τους.

Η εβραϊκή ηθική ενθάρρυνε την επιδίωξη των γήινων αγαθών, αλλά ακόμη και εδώ ο ατομικός πλούτος δεν προοριζόταν να εξυπηρετεί μόνο τον ατομικό του κάτοχο. Ένα πάγιο μέρος έπρεπε να αποδίδεται προς όφελος της κοινότητας. 

Αντίθετα, ο πρώιμος Χριστιανισμός διατήρησε μια σκεπτικιστική στάση απέναντι στα επίγεια πλούτη. Ο Ιησούς Χριστός δήλωσε ότι οι πλούσιοι θα αντιμετωπίσουν περισσότερα εμπόδια στο δρόμο τους προς τον παράδεισο από τους φτωχούς, τονίζοντας έτσι ότι το υπερβολικό ενδιαφέρον για τα εγκόσμια αγαθά θα αποσπούσε την προσοχή των πιστών από την πολύ πιο σημαντική … ζωή μετά θάνατον. Ως εκ τούτου, οι επιχειρηματίες Χριστιανοί δεν έλαβαν την ισχυρή έγκριση των θρησκευτικών τους κοινοτήτων με τον ίδιο τρόπο που οι Εβραίοι παρείχαν αμέριστη ουσιώδη αμοιβαία υποστήριξη στην επιδίωξη οικονομικών στόχων. 

Ίσως αυτή η κληρονομιά είναι ο λόγος για τον οποίο οι σημερινές ανώτερες τάξεις είναι απρόθυμες να μοιραστούν τον πλούτο τους με την κοινωνία και υποστηρίζουν απρόθυμα φιλανθρωπικές ή πολιτιστικές πρωτοβουλίες. Ο χριστιανικός σκεπτικισμός για τον υλικό πλούτο ενισχύει τη ζήλια των λιγότερο εύπορων ενάντια στους πλουσίους και δυνατούς. Η δυσαρέσκεια από τους φτωχούς βρίσκει μιαν αντίστοιχη απήχηση στην αποστασιοποιημένη στάση των ανώτερων τάξεων απέναντι στους μειονεκτούντες. 

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, δεν είναι ασυνήθιστο ένα ισχυρό μέσο επίτευξης κάτι επιθυμητού, τελικά καθίσταται το ίδιο ο στόχος. Ως εκ τούτου, είναι πιθανόν ότι ο εβραϊκός λαός, ο οποίος ωφελήθηκε από την καθοδήγηση του Παντοδύναμου Γιαχβέ επί χιλιετίες, συνάμα μοιράστηκε την εκτίμησή εκείνου για τη δύναμη που προέρχεται από μια στενά συνδεμένη κοινότητα. 

Εν τω μεταξύ, οι Ευρωπαίοι που υποβλήθηκαν σε μια χιλιετία διδασκαλιών της Καινής Διαθήκης για την «αγάπη προς όλη την ανθρωπότητα», την ανεκτικότητα, την ταπεινοφροσύνη και την … ατάραχη ηρεμία απέναντι στην πολιτική καταπίεση, έχουν γίνει μια συγχυτική μάζα ατομικιστών, ανίκανων να διατυπώσουν ή να εφαρμόσουν μακροπρόθεσμους εθνικούς στόχους. Αντί να ενισχύουν το δημογραφικό τους δυναμικό και την εθνική τους αλληλεγγύη, είναι εθισμένοι στη διασκέδαση και τις αισθησιακές απολαύσεις, ονειρεύονται προσωπικά πλούτη που θα χρηματοδοτούσαν εξοχικές κατοικίες ή γηροκομεία σε κάποιο παράδεισο με ζεστό καιρό είτε νέους τουριστικούς προορισμούς σε εξωτικές χώρες — όλα …. πολύ μακριά από το σπίτι τους ! 

Εάν οι Ευρωπαίοι είχαν αποκτήσει πριν από αιώνες μια θρησκεία παρόμοια με τον Ιουδαϊσμό, είναι απολύτως πιθανό οι χώρες τους να μην είχαν γίνει το μόνιμο θύμα ισχυρότερων γειτόνων. Δεν θα είχαν υποκύψει τόσο παθητικά στη φεουδαρχία, που τους υποβάθμισε σε καθεστώς εξαθλιωμένων αντικειμένων εκμετάλλευσης των αριστοκρατικών τάξεων. Ενισχυμένη από μια περήφανη συλλογική ηθική, κάθε ευρωπαϊκή χώρα, θα γινόταν ολοένα πιο ισχυρή όπως το Ισραήλ, αντί να εξάγει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους σε ηλικία εργασίας της σε άλλες χώρες. Η χριστιανική θρησκεία δεν ενθάρρυνε την εθνική εδραίωση με τον αποτελεσματικό τρόπο που ο Ιουδαϊσμός δίδασκε τους οπαδούς του να είναι πιστοί Εβραίοι. Αντίθετα, ο Χριστιανισμός προέτρεψε τους πιστούς του να υπηρετήσουν όλη την ανθρωπότητα και να επιδιώξουν την συνένωση τους σε όλο και μεγαλύτερες πολυεθνικές πολιτικές οντότητες. 

Έτσι, οι Ευρωπαίοι δεν έμαθαν να εκτιμούν επαρκώς την αξία της συλλογικής τους ταυτότητας. Γι’ αυτό οι Ευρωπαίοι ολιγάρχες του πλούτου, αλλά δυστυχώς και οι αριστοκράτες, συνήθισαν να βλέπουν τους συμπατριώτες τους ως απλά εργαλεία για να αποκτήσουν περισσότερη προσωπική ή δυναστική δύναμη και δόξα. 

Οι απλοί Ευρωπαίοι υπέφεραν υπομονετικά τον φεουδαρχικό ζυγό και συσσώρευαν πλούτη για τους αυθέντες τους, οι οποίοι έτσι ενισχύθηκαν στην πεποίθησή τους ότι ήσαν … ανώτεροι από τους εργαζόμενους αγρότες. Ομοίως, οι ολιγάρχες του σήμερα δεν θεωρούν το έθνος ως υπερβατική αξία ή τον λαό τους ως σύμμαχο στον ανταγωνιστικό αγώνα με άλλους λαούς. Αντίθετα, φιλοδοξούν να αποσπάσουν από τους υπαλλήλους τους όση δουλειά είναι ανθρωπίνως ανεκτή, αντιμετωπίζοντας τους σαν να ήταν μεσαιωνικοί δουλοπάροικοι. 

Στην τέως κομμουνιστική Ανατολική Ευρώπη οι μετασοβιετικοί ολιγάρχες (σχεδόν στην ολότητά τους) θεωρούν την κατάχρηση χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων ή την κατάχρηση της διαδικασίας ιδιωτικοποίησης ως συνήθεις επιχειρηματικές πρακτικές. Η ζημιά που προκάλεσαν στις εθνικές τους κοινότητες δεν τους στενοχωρεί στο ελάχιστο ! 

Πατρίδα τους είναι η παγκόσμια οικονομία, όπως κάποτε ήταν η Σοβιετική Ένωση η «Μάνα των Εργατών» ! 

Έτσι, θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί, ακραία και συνεκδοχικά, ότι το αντικείμενο της παγκοσμιοποίησης (που δρα εμφανώς ή σοβεί), είναι η συγκρότηση μιας ιδιότυπης, αντιφυσικής και τυραννικής νέο-φεουδαρχίας των επικυρίαρχων. 

Α. Κωνσταντίνου

Similar Posts