ΠΕΡΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ …. ΕΝ ΓΕΝΕΙ

Για το στράτευμα οι πληροφορίες είναι μια στρατιωτική γνωστική διαδικασία, η οποία χρησιμοποιεί προσεγγίσεις συλλογής και αναλύσεως πληροφοριών ώστε να παρέχει καθοδήγηση και κατεύθυνση για να βοηθήσει τους διοικούντες στην λήψη των αποφάσεών τους.

Οι πληροφορίες μπορούν να παρέχουν γνώση και αντίληψη πραγμάτων που δεν είναι διαθέσιμες αλλού, να προειδοποιούν για πιθανές απειλές και ευκαιρίες, να αξιολογούν τα πιθανά αποτελέσματα των προτεινομένων επιλογών πολιτικής, να παρέχουν ψυχολογική περιγραφή ξένων αξιωματούχων και να ενημερώνουν τους επίσημους εκπροσώπους του κράτους για απειλές αντικατασκοπείας και ασφαλείας, όταν ταξθδεύουν στο εξωτερικό.

Χωρίς αυτές, ένα έθνος μπορεί να δεχτεί επίθεση ή να υποστεί αιφνιδιαστικά εισβολή, αλλά αν τις γνώριζε θα μπορούσε να το αποτρέψει.

Η αποστολή της «Κοινότητος Πληροφοριών» κάθε χώρας είναι να συλλέγει, να αναλύει πληροφορίες και να παραδίδει στους ηγέτες της χώρας επεξεργασμένες πληροφορίες, παράγωγα ξένων πληροφοριών και αντικατασκοπείας, ώστε να μπορούν να λαμβάνουν ορθές αποφάσεις για την προστασία της χώρας.

Τα νέα από το Ισραήλ ήσαν όντως εκπληκτικά και η εξήγηση που δίδουν πολλοί για αυτό που συνέβη είναι πως τάχα υπήρξε «αστοχία πληροφοριών» στον αντίστοιχο πολυδύναμο μηχανισμό του ισραηλινού κράτους. Αυτό μου θυμίζει τις πηγαίες, σχεδόν αυτόματες και συνήθως οργίλες κριτικές που εκστομίζονται στα κοσμοαγάπητα ομαδικά αθλήματα (ποδόσφαιρο, καλαθοσφαίριση, πετοσφαίριση) ενάντια στους κομβικούς εκείνους παίκτες των ομάδων που έχουν τον ρόλο του κεντρικού συντονιστή, μεσοεπιθετικού, του play maker, του πασαδόρου. Δηλαδή του παίκτη που κατ’ εξοχήν καθορίζει τον ρυθμό και το ύφος του παιχνιδιού μιας ομάδας, δίνοντας κατάλληλες κρίσιμες πάσες στους συμπαίκτες του, δίχως συνήθως να απολαμβάνει την επιτυχία των «εκτελεστικών» παικτών, αποδοκιμαζόμενος όμως αγρίως όταν αποτυγχάνει να τροφοδοτήσει την νίκη.

Συχνότατα ο ρόλος του πασαδόρου στα μεγάλα αμφίρροπα παιχνίδια των ομαδικών αθλημάτων είναι πράγματι εξαντλητικός. Αλλά οι κομβικοί άνθρωποι του τομέως των πληροφοριών έχουν πολύ λιγότερο έλεγχο της διαδικασίας απ΄ότι οι αθλητές, ενώ από το πιεστικό και αφανές έργο τους διακυβεύονται πολλά, πιθανότατα και η συνολική έκβαση του αγώνος. Ίσως απαιτηθεί να επεξεργασθούν μια δορυφορική εικόνα, στη συνέχεια να την κατανοήσουν πλήρως και να την αναλύσουν λεπτομερώς, ώστε να δημιουργήσουν μιαν άρτια εικόνα της πραγματικότητας, όλα δε αυτά πριν ο εχθρός κάνει το επόμενο βήμα του. Μια δορυφορική εικόνα, όπως τα περισσότερα στοιχεία πληροφοριών, δεν είναι μια ξεκάθαρα αποκαλυπτική εικόνα, αλλά ένα μυστήριο που πρέπει να αποκωδικοποιηθεί ενώ οι ειδικοί συζητούν εντατικά τι ακριβώς σημαίνει. Σκεφθείτε επίσης τον τομέα των «ανθρωπίνων πληροφοριών», (κατασκοπεία, αναγνωρίσεις, ανακρίσεις) όπου άνδρες μιας υπηρεσίας κατασκοπείας μπορεί να διεισδύσουν σε ένα γραφείο ή ένα κυβερνητικό κτήριο για να παρατηρήσει και να συγκεντρώσει πληροφορίες, ενώ προσποιούνται οτιδήποτε δεν είναι στην πραγματικότητα και γνωρίζουν ότι ο εχθρός φρουρεί αυστηρά ενάντια σε κατασκοπευτικές δραστηριότητες. Ένα και μόνο λάθος (συνήθως μετά από μια πολύ επίμονη και επίπονη συζήτηση με έναν άνδρα που κερδίζει τα προς το ζην κάνοντας τους άνδρες να αποκαλύπτουν την αλήθεια) θα μπορούσε να τους κοστίσει ισοβίως την ελευθερία ή την ίδια τη ζωή τους.

Η αποτυχία είναι, δυστυχώς, ενσωματωμένη, είναι εγγενής στις πληροφορίες. Αντιδρώντας σε κάποια «αστοχία πληροφοριών», ένας κακοπροαίρετος και άπειρος περί το δρώμενο αναγνώστης θα πρότεινε εύκολα ότι το σφάλμα ήταν σκόπιμο για να επιτευχθεί κάποιο τέλος. Η έλλειψη κατανόησης του πόσο σκληρή και επικίνδυνη είναι η διαδικασία των πληροφοριών μπορεί να μας κάνει να έχουμε παράλογες προσδοκίες. Ειλικρινά, κάποιες φορές έχω αναρωτηθεί αν οι πληροφορίες δεν αξίζουν πράγματι τον κόπο. Αλλά η ενδελεχής μελέτη της ιστορίας μας τονίζει : οι πληροφορίες είναι αυτό που έχουμε σαν πρόσφορο αγωνιστικό μέσο. Πάντα μας λέει κάτι και αν επιμείνουμε συστηματικά, με τον καιρό μπορεί να μας πει πολλά. Επίσης, ο φόβος της ανακάλυψης μπορεί να επηρεάσει τον εχθρό, ο οποίος γνωρίζει ότι το όργανο πληροφοριών του στόχου του θα αποκαλύψει τελικά κάποιο σημαντικό μέρος του σχεδίου του και ότι πρέπει να κινηθεί ει δυνατόν με αστραπιαία ταχύτητα, για να κτυπήσει πριν κτυπηθεί. Η επιτυχία μιας στρατιωτικής επιχειρήσεως μπορεί κάλλιστα να εξαρτάται από το να μαντέψει κανείς ακριβώς πόσον χρόνο διαθέτει. Και αυτό ακριβώς μπορεί να οδηγήσει στην αποτυχία.

Για την ανάλυση της επιθέσεως της Χαμάς, το πρώτο βήμα είναι να καταλάβουμε τι δεν γνωρίζουμε. Ο στρατός θα αναθέσει δράση στους φορείς πληροφοριών και θα τους πει ποια στοιχεία χρειάζεται, (που συνήθως είναι πολύ περισσότερα από όσα πρόκειται να πάρει). Ας υποθέσουμε λοιπόν πως το πυρηνικό ερώτημα είναι αν οι Ιρανοί χρηματοδοτούσαν τη Χαμάς. Πώς θα το μάθουμε; Η πρόσβαση στις συναλλαγές αυτού του είδους είναι εξαιρετικά δύσκολη. Παραδείγματος χάριν η διείσδυση στην …. εθνική τράπεζα του Ιράν θα ήταν ωραία απλή, αλλά αυτό προϋποθέτει ότι οι Ιρανοί χρησιμοποιούν αναλόγως την εθνική τους τράπεζα. Και όταν σκεφτούμε με βάση το υποθετικό αυτό παράδειγμα, πάλιν είναι επίσης δύσκολο να βρεις ποιος παίρνει εν τέλει τα χρήματα. Όμως αυτή την στιγμή, αυτό δεν είναι το θέμα της μείζονος σημασίας.

Το Ισραήλ πολεμά τη Χαμάς, η οποία κρατά ομήρους, τους οποίους που πιθανότατα θα σκοτώσει κατά τη διάρκεια μιας επιθέσεως. Τώρα η εύλογη ανησυχία του Ισραήλ είναι να προσδιορίσει πού ακριβώς βρίσκονται οι όμηροι και σε ποιες διαδικασίες υπόκεινται, αφήνοντας κατόπιν τις δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων να επινοήσουν και να εκτελέσουν ένα κατάλληλο σχέδιο επιθέσεως. Ο εχθρός κρατάει ως ομήρους παιδιά, και για την ώρα, αυτό υπερβαίνει κάθε άλλου είδους απώλεια. Για το Ισραήλ οι Ιρανοί είναι προφανώς μια εχθρική δύναμη. Η απόφαση περί της κλίμακος του πόσο κακοί είναι, είναι απολύτως ένα δευτεροτριτεύον ακαδημαϊκό αφηρημένο ζήτημα για τους ιθύνοντες και τις αυθεντίες του Ισραήλ.

Κατ΄εμέ μια ερώτηση πολύ πιο ενδιαφέρουσα είναι : «ποιος προμήθευσε τη Χαμάς με τα όπλα και τα άλλα εφόδιά της και ποια διαδρομή ακολούθησαν αυτά για να φθάσουν στη Γάζα;». Η προέλευσή τους από το Ιράν σημαίνει ένα μακρινό ταξίδι και η υλικοεφοδιαστική υποστήριξη μιας επιθέσεως από εκεί θα συνεπαγόταν την διέλευση πολλών συνόρων, κάτι που ασφαλώς θα προκαλούσε πολλούς συναγερμούς. Συνεπώς έτσι θα έπρεπε να υποθέσει και η Χαμάς. Αλλά δεν υπήρξε συναγερμός, οπότε αυτό σημαίνει ότι οι συναφείς προμήθειες μεταφέρθηκαν σιγά και αργά σε μια προωθημένη βάση, με τους μαχητές να την πλησιάζουν από παραπλανητικές κατευθύνσεις. Η ανωτέρω ερώτηση είναι λοιπόν σημαντικότερη από τα χρήματα της οικονομικής υποστηρίξεως της Χαμάς, επειδή η απάντηση θα σήμαινε ότι ενεπλάκησαν αρκετοί σύμμαχοι των ΗΠΑ και επομένως ενδέχεται να υλοποιηθούν και άλλες απειλές. Εδώ, η λέξη «ενδέχεται» είναι ο πλέον λειτουργικός και αποτελεσματικός όρος, εκτός από την εκδοχή ότι αν τελικά η Χαμάς δεν έφτιαχνε το οπλοστάσιό της στην Γάζα, τότε η Αίγυπτος και μια σειρά άλλων χωρών μπορεί να είχε εμπλακεί. Μια τέτοια διαπίστωση θα μετέτρεπε αυτομάτως την πρόκληση των πληροφοριών σε ένα τεράστιο και μνημειώδες πολιτικοστρατιωτικό γεγονός.

Το πρωταρχικό ζήτημα δεν είναι να κατανοήσουμε αν χρησιμοποιήθηκαν χρήματα του Ιράν, αλλά την πολιτική που επέτρεψε στην Χαμάς να συγκεντρώσει και να εξοπλίσει την δύναμη επιθέσεως της, είτε αυτό συνέβη στη Γάζα, είτε αλλού. Πώς αποκρύπτεται η κίνηση πολλών ενόπλων ανδρών, που μετακινούνται σε ολότελα άδεια ύπαιθρο; Αυτή κατ΄εμέ είναι επίσης μία κομβική ερώτησή, αλλά βεβαίως δεν μπορώ να γνωρίζω αν είναι η σωστή. Αυτό ακριβώς είναι το εφιαλτικό πρόβλημα της διαδικασίας των πληροφοριών.

Βεβαίως, εν προκειμένω, η εύρεση απαντήσεων είναι εφικτή με πολλούς τρόπους. Όμως είναι σαφώς δυσκολότερο να γνωρίζουμε ποια ερώτηση χρειάζεται απάντηση και να θέσουμε σε λειτουργία τους κατάλληλους συλλέκτες πληροφοριών στα μέρη όπου μπορεί να βρεθούν τα όπλα.

Με την πάροδο τεσσάρων δεκαετιών ενεργού στρατιωτικής και πολιτικής ζωής, η προσωπική μου προσέγγιση στην διαδικασία των πληροφοριών έχει εστιαστεί στην πρόβλεψη πραγμάτων που θα συμβούν, συχνά αφήνοντας έξω την ημερομηνία που θα πραγματοποιηθούν. Αρέσκομαι πλέον να πιστεύω ότι, έχει αξία να έχεις μιαν αίσθηση για το μέλλον, όσον ασαφής και αν είναι ο ακριβής χρονισμός των τεκταινομένων. Αλλά το να γνωρίζεις τις σωστές ερωτήσεις που πρέπει να θέσεις εντός ολίγων ωρών μετά από μιαν επίθεση και να αναθέτεις στους αρμοδίους συλλέκτες πληροφοριών να βρουν τις σαφέστερες δυνατές απαντήσεις, είναι μια δουλειά που δεν επιτρέπει καθόλου σφάλματα. Τότε ακριβώς αρχίζει ο εφιάλτης των πληροφοριών.

Α. Κωνσταντίνου

Similar Posts