EN ΜΕΣΩ ΕΝΤΑΣΕΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ, ΤΟ ΜΑΡΟΚΟ "ΟΠΛΟΠΟΙΕΙ"  ΤΗΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

Η απροκάλυπτος προθυμία του Μαρόκου να χρησιμοποιήσει τους μετανάστες ως μοχλό για την αναγνώριση των ισχυρισμών του περί την Δυτική Σαχάρα θα συνεχίσει να αποτελεί μιαν επαναλαμβανομένη πηγή προβλημάτων ασφαλείας και ένα υπομόχλιον οικονομικού κινδύνου για την Ισπανία και τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ κατά το τρέχον θέρος.

Αλλά είναι πιθανόν αυτή η στρατηγική να περιορισθεί εν τέλει από την οικονομική εξάρτηση του Ραμπάτ από τους ευρωπαίους γείτονές της. Κατά τις τρεις τελευταίες εβδομάδες, το Ραμπάτ και η Μαδρίτη έχουν εμπλακεί σε διπλωματική διαμάχη σχετικώς με την κίνηση της τελευταίας να επιτρέψει στον ηγέτη του «Κινήματος υπέρ της ανεξαρτησίας της Δυτικής Σαχάρας» να νοσηλευθεί για COVID-19 στην βόρειο ισπανική πόλη του Λογκρόνο.

Ο Μπραχίμ Γκάλι, επικεφαλής του «Μετώπου Πολισάριο» και πρόεδρος της «Αραβικής Δημοκρατίας της Σαχράουι», εισήχθη σε νοσοκομείο του Λογκρόνο στα μέσα Απριλίου. Στην συνέχεια, στις 17 Μαΐου, οι μαροκινές αρχές – κατά τα φαινόμενα προβαίνουσες σε αντίποινα - επέτρεψαν σε ένα πλήθος περίπου 10.000 ατόμων να διασχίσει εντός περίπου δύο ημερών τα σύνορα στον ισπανικό θύλακα της Θέουτα.

Κατά την διάρκεια της παραμονής του στην Ισπανία, ο Γκάλι κατέθεσε ενώπιον ισπανικού δικαστηρίου στο πλαίσιον ερεύνης για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που φέρεται ότι διέπραξε το Μαρόκο.

Την 1η Ιουνίου, ένας Ισπανός δικαστής έδωσε στον Γκάλι την άδεια να φύγει από την Ισπανία κατά βούλησιν, καθώς δεν είχε κατηγορηθεί για εγκλήματα στην χώρα.  

    • Από την δεκαετία του 1970 το υποστηριζόμενο από την Αλγερία «Μέτωπο     Πολισάριο» (POLISARIO – από το αρκτικόλεξο της φράσεως Frente Popular de     Liberación de Saguía el Hamra y Río de Oro) αγωνίζεται για την αυτοδιάθεση και την     ανεξαρτησία της Δυτικής Σαχάρας από το Μαρόκο. Το Πολισάριο είναι εθνικό     επαναστατικό απελευθερωτικό κίνημα το οποίον εκπροσωπεί τους Σαχράουι ώστε να     δημιουργήσουν ένα ανεξάρτητον κράτος (με την ονομασία Αραβική Λαοκρατική     Δημοκρατία της Σαχάρας), απομακρύνοντες τους Μαροκινούς από την Δυτική Σαχάρα.     Το Πολισάριο έχει θέση παρατηρητή της «Σοσιαλιστικής Διεθνούς». Το 1979, τα     Ηνωμένα Έθνη ανεγνώρισαν το μέτωπο Πολισάριο ως εκπρόσωπο του λαού της     Δυτικής Σαχάρας. Το Μαρόκο διεκδικεί την κυριαρχία στην περιοχή και κατηγορεί τον     επικεφαλής του Μετώπου Γκάλι για τρομοκρατία.  

    • Η επίσημη θέση της Ισπανίας σχετικώς με την κατάσταση στη Δυτική Σαχάρα είναι ότι     η εκεί αντιπαλότης πρέπει να επιλυθεί στα Ηνωμένα Έθνη. Ωστόσον, στο παρελθόν,     ορισμένοι κεντροαριστεροί Ισπανοί πολιτικοί είχαν επιδείξει συμπάθεια στην υπόθεση     του Πολισάριο.

    • Το 1975, μετά την απόσυρση της Ισπανίας από την αποικία της Δυτικής Σαχάρας     (μετά από «αντιαποικιακές» και «δημοκρατικές» πιέσεις του Μαρόκου), το Μαρόκο     κατέλαβε το βόρειον τμήμα της περιοχής και η Μαυριτανία το νότιον. Το Μέτωπο     Πολισάριο ανεκήρυξε την ανεξαρτησία της Δυτικής Σαχάρας τις 27 Φεβρουαρίου 1976     και ήρχισε τον ανταρτοπόλεμο με τα δύο κράτη, με την υποστήριξη της Αλγερίας, όπου     είχε μεταφέρει την έδρα του. Τελικώς, υπέγραψε συνθήκη ειρήνης με τη Μαυριτανία η     οποία και απέσυρε τα στρατεύματά της, αλλά το … «αντιαποικιακό» Μαρόκο κατέλαβε     μονομερώς τα εδάφη που ήλεγχε η Μαυριτανία.

    • Κατά την διάρκειαν της δεκαετίας του 1980, το μέτωπο Πολισάριο διεξήγαγεν     ανταρτοπόλεμο, με πλήγματα εναντίον στρατιωτικών φυλακίων του Μαρόκου. Το     Μαρόκο αντέδρασε κατασκευάζον ένα τεράστιον ανάχωμα μήκους 2.000 χιλιομέτρων.     Τελικώς οι εχθροπραξίες κατέπαυσαν με την διαμεσολάβηση του ΟΗΕ. Η εκεχειρία     ετέθηκε σε εφαρμογή στις 6 Σεπτεμβρίου 1991. Ένας από τους όρους της ήταν η     διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της περιοχής, κάτι το οποίο ουδέποτε     συνέβη λόγω διαφωνιών για την ….. χορήγηση δικαιώματος ψήφου. Συνεπώς το     υπεσχημένο από καιρού δημοψήφισμα του ΟΗΕ για την αυτοδιάθεση των Σαχράουι     που είναι ιθαγενείς σε ευρέα τμήματα της Δυτικής Σαχάρας έχει ουσιαστικώς     εξασθενίσει από τις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Οι πρόσφατες ποικίλες μεγαλόστομες και αόριστες δηλώσεις αξιωματούχων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, συμπεριλαμβανομένου του Γενικού Γραμματέως του Αντόνιο Γκουτέρες ότι ο Οργανισμός «παραμένει δεσμευμένος να πράξει ό,τι ημπορεί ώστε να αποφευχθεί η κατάρρευση της καταπαύσεως του πυρός», τονίζουν την θέση του Μετώπου Πολισάριο και των υποστηρικτών του, ότι το διεθνές όργανο ενδιαφέρεται περισσότερον για την διατήρηση της ειρήνης την περιοχή και όχι για την δεδομένη υπόσχεσή του περί πολιτικής ανεξαρτησίας των Σαχράουι.

Αυτό το γεγονός ετροφοδότησε την αυξανόμενη υποστήριξη των Σαχράουι σε προσπάθειες διεκδικήσεως της περιοχής τους με την βία, ενώ προσφάτως προκαλούνται ταραχές κατά μήκος των συνόρων της Δυτικής Σαχάρας, υποκινούμενες από το Πολισάριο.

Υποστηριζόμενο από την Αλγερία, το Μέτωπο Πολισάριο ουσιαστικώς είναι η ένοπλος συνιστώσα της κυβερνήσεως της «Αραβικής Λαϊκής Δημοκρατίας των Σαχράουι» (SADR - Sahrawi Arab Democratic Republic), η οποία υπόσχεται στους εντοπίους ένα ελεύθερο και ανεξάρτητο πολιτικό σύστημα. Εκ των περιστάσεων η οργάνωση δραστηριοποιείται κυρίως στην εξορία, με έδρα της την αλγερινή πόλη της Αλγερίας.

Στα τέλη του παρελθόντος Οκτωβρίου 2020, οι Σαχράουι που συμπαρατάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας, εξήλθαν στους δρόμους, επυρπόλησαν ελαστικά αυτοκινήτων και διέκοψαν την κυκλοφορία κατά μήκος ενός κομβικού μεθοριακού σταθμού του Μαρόκου προς την γειτονική Μαυριτανία. Τότε ο μαροκινός στρατός χρησιμοποιών βία εξεδίωξε τους διαδηλωτές.

Εκτιμάται πως η μόχλευση του Μαρόκου εναντίον της Ισπανίας θα αυξηθεί κατά τους επόμενους μήνες, καθώς ο θερμότερος καιρός θα διευκολύνει περισσότερον τους μετανάστες να εισέλθουν στα ισπανικά εδάφη δια θαλάσσης και ξηράς. Η εκδήλωση της «μαζικής μαροκινής ειρηνικής εισβολής» στο διάστημα 17-18 Μαΐου στα σύνορα της Θέουτα δεν είναι η πρώτη φορά που το Μαρόκο εχρησιμοποίησε μετανάστες ώστε να πιέσει την Ισπανία.

Τους τελευταίους μήνες, οι ισπανικές Κανάριοι Νήσοι έχουν επίσης υποστεί ένα μεταναστευτικό κύμα ανθρώπων από το Μαρόκο και από άλλες αφρικανικές χώρες. Αυτή η κατάσταση μιμείται την γνωστή μας παρομοία «στρατηγική λαθρομεταναστεύσεως» της Τουρκίας, η οποία χρησιμοποιεί επίσης ως μοχλό στις διαπραγματεύσεις της με τις Βρυξέλλες την απειλή πως θα αφήσει τους παρανόμους μετανάστες να πλημμυρίσουν την Ελλάδα και να εισέλθουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η πλήρης αναγνώριση των ισχυρισμών του Μαρόκου για την Δυτική Σαχάρα από τις ΗΠΑ είναι επίσης πιθανόν ότι ενθαρρύνει το Ραμπάτ να πιέζει σκληρότερον ώστε η Ευρώπη να ακολουθήσει το αμερικανικό παράδειγμα.

Η κυβέρνηση του αμφιλεγομένου Προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν δεν έχει ακόμη αντιστρέψει την ιδιάζουσα απόφαση του προκατόχου του από τον παρελθόντα Δεκέμβριο να αναγνωρίσει επισήμως την «πλήρη κυριαρχία» του Μαρόκου έναντι της Δυτικής Σαχάρας.

Αυτό πιθανώς ενθαρρύνει το Ραμπάτ να επιδιώξει επιθετικότερον την ευρωπαϊκή αναγνώριση, στοιχείον που είναι ζωτικής σημασίας για το Μαρόκο ώστε πράγματι να διεκδικήσει τον πλήρη έλεγχο της αμφισβητουμένης περιοχής.

    • Επίσης το καθεστώς της Δυτικής Σαχάρας προεκάλεσε εντάσεις μεταξύ του Μαρόκου     και άλλων κρατών μελών της ΕΕ. Στις αρχές Μαΐου, το Ραμπάτ ανεκάλεσε τον πρέσβη     του στην Γερμανία, όταν το Βερολίνο επέκρινε την απόφαση των ΗΠΑ να     αναγνωρίσουν την κυριαρχία του Μαρόκου στην περιοχή.

Ωστόσον, το Μαρόκο θα προσέξει να μην θέσει σε κίνδυνο την σημαντική οικονομική υποστήριξη που λαμβάνει από την Ισπανία και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς μάλιστα επιδιώκει να ανακάμψει από την πανδημία COVID-19.  

Η Ισπανία είναι ο κύριος εμπορικός εταίρος του Μαρόκου και αντιπροσωπεύει περίπου το έν τέταρτον των μαροκινών εξαγωγών. Προφανώς η επιθυμία προστασίας αυτών των εμπορικών δεσμών θα επηρεάσει επίσης τις ενέργειες του Ραμπάτ.

    • Μεταξύ 2014 και 2020, η διμερής βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Μαρόκο στο     πλαίσιον εφαρμογής του «Ευρωπαϊκού Οργάνου Γειτονίας» (European Neighbourhood     Instrument - ENI), ιδρυθέντος το 2014, ανήλθε σε 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ.  

    • Τον Φεβρουάριον, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανεκοίνωσε ένα σχέδιον κινητοποιήσεως 7     δισεκατομμυρίων ευρώ σε επενδύσεις και επιχορηγήσεις για χώρες της Βορείου     Αφρικής. Το Μαρόκο φιλοδοξεί να λάβει σημαντικόν μέρος αυτών των κονδυλίων της     ΕΕ.

    • Ο ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεζ Πέρεθ-Καστεχόν, Γενικός Γραμματεύς του     Ισπανικού Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος, χαρεκτήρισε την πρόσφατο κίνηση του     Μαρόκου να χαλαρώσει τους συνοριακούς ελέγχους του ως «πράξη περιφρόνησης»     και «έκφραση ασεβείας» προς ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Για την Ισπανία, η συνεχιζομένη διαμάχη με το Μαρόκο θα δημιουργήσει πιθανόν κάποιους κινδύνους οικονομικής και κινδύνους ασφαλείας, αλλά πιθανότατα αυτοί θα είναι μετρίας βαρύτητος.

Η αύξηση της αφίξεως παρανόμων μεταναστών στην Θέουτα και σε άλλα ισπανικά εδάφη, ευλόγως θα δημιουργήσει προβλήματα υλικοτεχνικής υποστηρίξεως του πληθυσμού και προβλήματα ασφαλείας που ενδέχεται να εξαναγκάσουν την Ισπανία να αναπτύξει πρόσθετο προσωπικό ασφαλείας στις περιοχές που κινδυνεύουν.

Επίσης ο ισπανικός νόμος καθιστά πολύ δύσκολη την απέλαση ασυνοδεύτων ανηλίκων, πράγμα που σημαίνει ότι ορισμένοι από τους μετανάστες θα παραμείνουν στην Ισπανία και θα εξαναγκάσουν την Μαδρίτη να τους φιλοξενήσει. Η αύξηση της παρανόμου μεταναστεύσεως θα ημπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα ασφαλείας και στον λιμένα της Θέουτα, καθώς πολλοί από τους μετανάστες θα προσπαθήσουν να εισέλθουν παρανόμως σε πορθμεία και σε φορτηγά που πηγαίνουν στην ηπειρωτική Ισπανία.

Τέτοιες προσπάθειες προφανώς θα έθεταν σε κίνδυνο και την ζωή των μεταναστών, αναγκάζουσες τις ισπανικές αρχές να εφαρμόσουν προσθέτους ελέγχους που θα ημπορούσαν να διαταράξουν την δραστηριότητα του λιμένος.

Οι διαφορές της Μαδρίτης με το Ραμπάτ θα ημπορούσαν επίσης να αυξήσουν την οργή των Μαροκινών εναντίον της Ισπανίας, εκθέτουσες τις ισπανικές εταιρείες στην βορειοαφρικανική χώρα σε πιθανά μποϊκοτάζ, διαμαρτυρίες και σε πράξεις δολιοφθορών ή και τρομοκρατίας.

Α. Κωνσταντίνου