ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ ΕΘΝΩΝ-ΚΡΑΤΩΝ: Αντιστρέφοντας την Παρακμή των Ευρωπαϊκών Εθνών-Κρατών – Το αναπόφευκτο δεδομένο της «Αντίθεσης» στις ανθρώπινες υποθέσεις

Για να ανακεφαλαιώσουμε τα μέχρι τώρα γραφέντα στα κείμενα της σειράς : Όλα τα έμβια όντα, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου, είναι ένα περίεργο είδος ζώσας ύλης που συνεχώς παράγει δύναμη, η οποία αναζητά την αντίθεσή της, την αντιπαράθεσή της προς το εξωτερικό της περιβάλλον, από το οποίον αντλεί πόρους για ανάπτυξη. Δεδομένου ότι η διαδικασία ιδιοποίησης και ενοποίησης, όπως και γενικά η ζωή, είναι αδιάκοπη, αλλά και δεδομένου ότι πολλά είδη πόρων είναι περιορισμένα, μπορεί να καταφανεί πρόδηλα ότι αργά ή γρήγορα οι ζωντανοί οργανισμοί, μοιραία θα συγκρουστούν μεταξύ τους και θα αναγκαστούν να ανταγωνίζονται για τους διαθέσιμους πόρους.

Εύλογα οι ανθρώπινες ενώσεις, οι ανθρώπινες συλλογικότητες, αποκτούν τάσεις εγγενείς στα συστατικά τους μέρη, οπότε θα επιπέσουν (και δη αρκετά προβλέψιμα) εναντίον άλλων ανθρωπίνων ομάδων που αναζητούν και χρειάζονται τους ίδιους ή ανάλογους πόρους. Μεταξύ των πηγών ισχύος και εξουσίας για τις οποίες μάχονται διαρκώς οι αντίπαλες ενώσεις συγκαταλέγονται και οι άνθρωποι, ως νέα μέλη αυτών των ενώσεων. Τι είναι η ιστορία αν όχι ένα ατελείωτο χρονικό συγκρούσεων μεταξύ διαφόρων ανθρώπινων σχηματισμών; Ανά πάσα στιγμή και σε κάθε τοποθεσία στην οποία κατοικεί άνθρωπος, βιώσιμες ανθρώπινες ομάδες έχουν εκδηλώσει μια σταθερή τάση να αναπτύσσονται και εναντιώνονται, να απορροφούν ή να εξαλείφουν άλλες ομάδες που επιδιώκουν πόρους εντός της εμβέλειας ενός ή περισσότερων από τους αντιπάλους τους. Αυτή η διαπίστωση αντανακλά αψευδώς την φυσική και ιστορική πραγματικότητα.

Αν αυτό είναι αλήθεια, τότε είναι επίσης προφανές ότι το πανάρχαιο όνειρο της γαλήνιας και αβίαστης ένωσης της «ανθρωπότητας» με ειρήνη, δικαιοσύνη και ελευθερία δεν είναι παρά μία ψυδαίσθηση, ένας φευγαλέος αντικατοπτρισμός. Και εφόσον η διαρκής αντίθεση στις ανθρώπινες σχέσεις δεν μπόρεσε να εξαλειφθεί από τη Γη μέσω της οικοδόμησης αυτοκρατοριών, δεν θα ήταν καλύτερο να επικεντρωθεί μεθοδικά η ανθρώπινη ενέργεια στην σταθερή οικοδόμηση της δύναμης των μακροχρόνιων εθνικών κρατών, αυξάνοντας τις δυνατότητές τους στις τέχνες, στον καλλωπισμό και την φροντίδα του αστικού και αγροτικού τους περιβάλλοντος, στις επιστήμες, στην εθνική οικονομία και στην κοινωνική πρόνοια;

Βεβαίως ένας σκεπτικιστής μπορεί να παρέμβει με κακεντρέχεια λέγοντας «Πιο εύκολο να το λες παρά να το κάνεις». Ωστόσον, είναι γεγονός ότι η τεράστια καταστροφική δύναμη των πυρηνικών και βιολογικών όπλων είναι τέτοια που η διεξαγωγή πολέμου μεταξύ των εξαιρετικά βιομηχανοποιημένων κρατών καθίσταται σαφώς μη βιώσιμη επιλογή. Έτσι, αντικειμενικοί τεχνολογικοί παράγοντες, όλο και περισσότερο, θα αναγκάζουν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να διοχετεύουν την ανθρώπινη επιθετικότητα σε μη θανατηφόρα πεδία ανταγωνισμού.

Η ιστορία δείχνει ότι οι αυτοκρατορίες είναι ικανές να απορροφούν μικρά έθνη, με τις συλλογικές ταυτότητες και τις πίστεις τους, εξαλείφοντας έτσι τις συγκρούσεις μεταξύ των τελευταίων. Αλλά το πρόβλημα της ανθρώπινης ορμής για συσσώρευση ισχύος ποτέ δεν λύθηκε και δεν μπορεί ποτέ να λυθεί με την επιβολή μιας αυτοκρατορικής εξουσίας. Η αποκοπή του σταθεροτύπου εξελικτικής ανάπτυξης ενός έθνους και των μελών του είναι από μόνη της εξόχως σοβαρή απώλεια του έργου, της αυτοθυσίας και των φιλοδοξιών πάρα πολλών γενεών.

Η κατάκτηση και η αφομοίωση ξένων πληθυσμών θα ανοίξει την πόρτα στην ιδιωτική συσσώρευση πλούτου εντός της επεκτεινόμενης αυτοκρατορίας, καθώς και στην κατάχρηση εξουσίας σε εγχώριο πλαίσιο. Η ανθρώπινη φύση εξηγεί γιατί οι άνθρωποι οικειοποιήθηκαν ανελέητα την ισχύ, είτε μέσω στρατιωτικών εκστρατειών προς το εξωτερικό, είτε μέσω εσωτερικής εκμετάλλευσης της εργασίας. Δεδομένου δε ότι, το μεγαλύτερο μέρος της ισχύος που διαθέτουν τα ανθρώπινα όντα βρίσκεται … στους άλλους ανθρώπους, μπορεί να φανεί ότι άτομα και ομάδες που δεν έχουν ενέργεια και οργανωτική ικανότητα θα κινδυνεύουν πάντα να γίνουν όργανα για την απόκτηση ισχύος από τους πιο φιλόδοξους και ισχυρότερους. Η ιστορία το δείχνει ξανά και ξανά. Δεν χρειαζόμαστε το … δύσπεπτο και μονολιθικό «Κεφάλαιο» του Καρλ Μαρξ για να καταλάβουμε ότι η εκμετάλλευση του ασθενέστερου από τον ισχυρότερο αποτελεί μια σταθερά στις ανθρώπινες σχέσεις.

Εάν η εγχώρια καταπίεση είναι χειρότερη από τα αναμενόμενα αποτελέσματα της ξένης κατάκτησης, προφανώς ο λαός θα αρνηθεί να προσφέρει τη ζωή του για να υπερασπιστεί … την φυλακή του. Οι επιτυχημένες αυτοκρατορίες έχουν δείξει ότι μπορούν να δημιουργήσουν μια «Pax Romana» ή παρόμοιες περιόδους παρατεταμένης ειρήνης, αν και το τίμημα της επίτευξης μιας αιώνιας ειρήνης συνήθως περιλαμβάνει ατελείωτους πολέμους.

Αλλά ακριβώς η σχετική απουσία εξωτερικών απειλών είναι εκείνη που αποδεσμεύει την ορμή για ατομική, οικογενειακή και ταξική εξύψωση, δημιουργώντας τεράστια ανισότητα και οδηγώντας στη μετέπειτα εκμετάλλευση της λαϊκής μάζας. Όπως έχουμε δει ήδη, η παγκόσμια κυριαρχία του χρηματιστηριακού και του εταιρικού κεφαλαίου στις τελευταίες δεκαετίες, καθώς και η ουσιαστική απουσία σοβαρής αντίθεσης στους υπερπλούσιους έχει οδηγήσει σε ολοένα και πιο άπληστες και βουλιμικές μορφές αρπαγής και ιδιοποίησης του κοινωνικού πλούτου.

Ο Εθνικισμός και η Διανόηση.

Ωστόσο, μια σύγχρονη εθνικιστική κοσμοθεωρία δεν μπορεί να ασχολείται αποκλειστικά με τις υλικές ανάγκες της πολιτικά παθητικής πλειοψηφίας ενός έθνους. Αν και η μαζική υποστήριξη είναι απαραίτητη για την ήττα των παγκοσμιοποιητών, οι απλοί αριθμοί δεν επαρκούν. Υπάρχει ένας ακόμη πιο σημαντικός παράγοντας που οδηγεί στην τελική επιτυχία, δηλαδή μια καλά μελετημένη στρατηγική και μια ολοκληρωμένη κοσμοθεωρία.

Μάζες απελπισμένων ανθρώπων μπορούν να χειραγωγηθούν. Οι πράκτορες της παγκοσμιοποίησης διεισδύουν τακτικά σε εθνικιστικά μαζικά κινήματα και προσπαθούν να εκτρέπουν τη δυσαρέσκεια σε ασφαλείς ελεγχόμενους από το Καθεστώς διαύλους ή υπονομεύουν την ενότητα Εθνικιστών προωθώντας συμφεροντικές φατρίες γύρω από κατασκευασμένους ηγετίσκους.

Τέτοιες τακτικές που αποσπούν την προσοχή, καταστέφουν την ενάργεια, αδυνατίζουν την θέληση και διχάζουν, θα έχουν λιγότερες προοπτικές για την επίτευξη των στόχων τους, εάν οι Εθνικιστές χαράξουν ξεκάθαρα το δρόμο προς τα εμπρός. Συνεπώς ένα Εθνικιστικό Κίνημα πρέπει να αναπτύξει μιαν απαρτιωμένη, κατανοητή ιδέα για το ποιος είναι ο εχθρός, ποιες είναι οι δυνάμεις και οι αδυναμίες του, ποιούς πόρους είναι ικανοί να κινητοποιήσουν οι Εθνικιστές και ποιοι μακροπρόθεσμοι στόχοι πρέπει να επιδιωχθούν.

Ένας επιτυχημένος αγώνας ενάντια στους αρχιτέκτονες της παγκοσμιοποίησης μπορεί και πρέπει να καθοδηγηθεί από μιαν οργανωμένη μειοψηφία πολιτικά συνειδητοποιημένων Εθνικιστών. Οι Εθνικιστές ηγέτες θα έχουν πράγματι υψηλά υπερατομικά κίνητρα και θα είναι αποτελεσματικοί εάν επεξεργάζονται και μοιράζονται ένα ελκυστικό, εναλλακτικό μοντέλο ανθρώπινης ομαδοποίσησης που προσφέρει ευρύτερες, κοινωνικές προοπτικές αυτοεκπλήρωσης, σε σχέση με προωθούμενο παγκοσμιοποιητικό και παγκόσμιο μοντέλο. Στον όλο και πιο χαοτικό σύγχρονο κόσμο, ένας σύγχρονος ευρωπαϊκός Εθνικισμός, ένα δραστικό δόγμα που θα λαμβάνει υπόψη τη γεωπολιτική και οικονομική πραγματικότητα της εποχής μας, μπορεί να δώσει στο σκεπτόμενο άτομο νόημα στη ζωή. Η ίδια η λέξη «Γένος», που προέρχεται από τη λέξη γέννηση, προκαλεί τις ιδέες της φυσικής αρμονίας και συνέχειας που συνδέονται με την ανανέωση της ζωής.

Αναζητώντας κανείς έναν ουσιαστικό σκοπό στη ζωή, αναπόφευκτα μπαίνει στην έννοια της ανθεκτικότητας, καθώς καμία μεγάλη δαπάνη χρόνου και προσπάθειας δεν πρέπει να κατευθύνεται σε απλώς εφήμερα αντικείμενα. Οι περισσότεροι νέοι περνούν χρόνια πανεπιστημιακών σπουδών με την προσδοκία ότι η …. επένδυσή τους θα τους προσφέρει γνώσεις οι οποίες θα τους συντηρούν σε όλη τους τη ζωή.

Ανάλογη είναι η κατάσταση όσον αφορά στους διαρκείς θεσμούς, δηλαδή αυτούς που δημιουργήθηκαν χάρη στις προσπάθειες πολλών διαδοχικών γενεών. Το ξεκάθαρο γεγονός ότι οι μακρόβιες συλλογικότητες, ενώσεις, σύνδεσμοι και σύλλογοι έχουν λάβει πολύ περισσότερα από τα μέλη τους με την πάροδο του χρόνου από ό,τι οι αυτοσχέδιες και περιστασιακές ενώσεις επιτρέπει στους πρώτους να παρέχουν σαφώς πολυτικότερα οφέλη από ό,τι οι διάφορες βιαστικά κατασκευασμένες και πρόχειρα συγκροτημένες οντότητες.

Ο Έντμουντ Μπερκ, ο σπουδαίος Ιρλανδός συντηρητικός πολιτικός θεωρητικός και πολιτευτής, ήταν ένας από τους πρώτους στοχαστές που αντιλήφθηκαν ότι οι μακροχρόνιοι θεσμοί και οι ανάλογες πρακτικές (που βασίζονται στη συσσωρευμένη εμπειρία πολλών γενεών) είναι ισχυρότεροι από τις νεοδημιουργούμενες ενώσεις. Γι’ αυτό ο Μπερκ καταδίκασε τη Γαλλική Επανάσταση του 1789 στο πόνημά του «Στοχασμοί για την Επανάσταση στη Γαλλία». Ο Μπερκ ήταν πεπεισμένος ότι οι παλαιοί θεσμοί της Μοναρχίας, της Αριστοκρατίας και της Εκκλησίας μπορούσαν να εγγυηθούν για τους Γάλλους ένα καλύτερο μέλλον από το πρόγραμμα ριζικών αλλαγών που υποστήριζαν οι επαναστάτες.

Ο Μπερκ έκανε μάλλον λάθος που επέμενε στη συνέχιση του αρχαίου καθεστώτος, αλλά είχε δίκιο από μια πιο θεμελιώδη έννοια. Ο Βρετανός πολιτικός κατενόησε ότι η αδιάλειπτη ζωή θεσμών και εθνών εξασφαλίζει τη σταδιακή συσσώρευση εμπειρίας, η οποία είναι ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλιστεί η πραγματική πρόοδος.

Αντίθετα, οι επαναστατικές παρεμβάσεις εμποδίζουν τη συνέχεια της κίνησης και τη διαδικασία συσσώρευσης, εκτρέποντας και διασκορπίζοντας την ενέργεια σε πολλά νέα μονοπάτια. Οι νικητές μιας ολοκληρωτικής επανάστασης θα έπρεπε στην πραγματικότητα να ξεκινήσουν από το μηδέν. Αν υποθέσει κανείς ότι τα μεγάλα επιτεύγματα στη σκέψη και στον πολιτισμό στηρίζονται στη βάση της συσσωρευμένης εμπειρίας – δηλαδή στις συνεισφορές πολλών προηγούμενων γενεών – τότε ο επαναστατικός αυτοσχεδιασμός αντιπροσωπεύει γενικά μια σπατάλη πολύτιμης ζωτικής ενέργειας.

Υπενθυμίζεται εδώ πως η Γαλλική Επανάσταση οδήγησε σε ανθρωποβόρες εμφύλιες αναταραχές, στην κτηνώδη «Βασιλεία του Τρόμου» και τελικά στους καταστροφικούς Ναπολεοντείους πολέμους που διήρκεσαν μέχρι το 1815. Θα ήταν επίσης δύσκολο να βρούμε κάποιες … λυτρωτικές ιδιότητες που να δικαιολογούν την σφαγή που προκάλεσαν οι Μπολσεβίκοι επαναστάτες στον ρωσικό λαό και στα άλλα ευρωπαϊκά έθνη.

Ασφαλώς, οι μακροχρόνιοι πολιτισμοί, οι θρησκείες και οι θεσμοί μπορεί να γίνουν δυσλειτουργικοί με την πάροδο του χρόνου, όπως σχεδόν σίγουρα συνέβη με τον θεσμό της «ελέω Θεού» μοναρχίας στην Ευρώπη. Η αυξανόμενη ευημερία και η διάδοση του αλφαβητισμού κατά τη διάρκεια αιώνων είχαν φέρει στο προσκήνιο ένα ευρύ στρώμα Ευρωπαίων, πρόθυμων και ικανών να κάνουν αισθητή την επιρροή τους στη διακυβέρνηση των κρατών τους. Έτσι, η παλαιά τάξη πραγμάτων έδωσε αναπόφευκτα τη θέση της στις νεοεμφανιζόμενες κοινωνικές δυνάμεις. Αν οι Γάλλοι βασιλείς και αριστοκράτες έδειχναν μεγαλύτερη ευελιξία απέναντι στις νέες ανερχόμενες τάξεις, όπως έκαναν οι Βρετανοί ομολόγοί τους, τότε ίσως οι ανθρώπινες τραγωδίες που συνδέονται με την Γαλλική Επανάσταση θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί.

Το πολυτιμότερο αγαθό που διαθέτουν οι έμβιοι οργανισμοί είναι η ζωτική τους ενέργεια. Η βέλτιστη χρήση της διαθέσιμης δύναμης πρέπει να συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες αρετές. Η σπατάλη ενέργειας πρέπει να θεωρείται ένα από τα χειρότερα αδικήματα. Και η σπατάλη της εργασίας και των επιτευγμάτων των προηγούμενων γενεών προς όφελος των παροδικών σκοπών στο παρόν είναι πράγματι η χειρότερη όλων αμαρτία.

Θα μπορούσαμε να συγκρίνουμε τη χρησιμότητα της προηγούμενης εμπειρίας και της συσσωρευμένης γνώσης με τη χρησιμότητα του ποδηλάτου, το οποίον επενόησε ο άνθρωπος για να αυξήσει τις δυνατότητες της κίνησής του. Το ποδήλατο δείχνει σαφώς πώς η ενέργεια την οποία ξοδεύει ένας ποδηλάτης (δύναμη που ξοδεύτηκε ήδη στο παρελθόν) μπορεί να ενισχύσει τη δύναμη που χρειάζεται να εφαρμόσει στο παρόν. Η κατασκευή του είναι τέτοια που η δαπανώμενη φυσική δύναμη μπορεί να οδηγηθεί σε ένα στενό μονοπάτι, το οποίο επιστρέφει σημαντικό μέρος της αναλούμενης ενέργειας για ανανεωμένη χρήση. Λίγες μόνο περστροφές του τροχού είναι αρκετές για να παράγουν ικανή ορμή και να ενισχύσουν πολύ τη δύναμη του ποδηλάτη καθώς κινείται προς τα εμπρός. Ταυτόχρονα, ένα άτομο που ακολουθεί ένα σταθερό πρόγραμμα προπονήσεων με προοδευτικά μεγαλύτερες συνεδρίες τρεξίματος θα διαπιστώσει ότι η κάλυψη μιας διαδρομής δέκα χιλιομέτρων είναι πολύ πιο εύκολη στο τέλος του προπονητικού προγράμματος από ό,τι ήταν στην αρχή.

Μόνο η συχνή μετάδοση έντονων και σχετικών εντυπώσεων στον νου για μεγάλο χρονικό διάστημα θα διευκολύνει τη διατήρηση και τη συσσώρευση γνώσεων ή δεξιοτήτων. Ένας νεαρός πιανίστας εξασκείται επί έξη έως οκτώ ώρες κάθε μέρα για μια δεκαετία ή και περισσότερο, προτού μπορέσει να θεωρήσει τον εαυτό του ικανό ερμηνευτή της κλασικής μουσικής. Η μάθηση κάθε είδους, επιτυγχάνεται μέσω της επανάληψης συγκεκριμένων ενεργειών, η οποία επιτρέπει τη συσσώρευση αναπαραστάσεων αυτών των προηγούμενων ενεργειών στον εγκέφαλο. Αυτό δημιουργεί την δυναμική για το μέλλον και την ισχύ για να ξεπεραστούν οι όποιοι προσωπικοί περιορισμοί.

Α. Κωνσταντίνου