Τ.Ρ.Ρ. ΤΟΛΚΙΝ – «Ο ΆΡΧΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ»  – Μέρος 1

Ένα δίτομον έργο του Γάλλου φιλολόγου Φελίξ Γκιράν με τίτλον «Παγκόσμιος Μυθολογία», εκδοθέν το 1968 από τις εκδόσεις Γιοβάννη, το οποίον απετέλεσε το δώρο γενεθλίων μου από τον εκ μητρός πάππο μου, υπήρξεν το μαγικόν έναυσμα των παιδικών μου χρόνων για το θαυμαστό και έως τούδε ατέρμον ταξείδι στον μύθο. Μέσα από τις σελίδες του πρωτεγνώρισα τις θαυμαστές, άλλοτε υπέροχες και άλλοτε τρομακτικές, πτυχές της μυθολογίας των αρχαίων λαών, αποκομίζων στερεά γνωστικά εφόδια για τις περαιτέρω θεωρητικές και λογοτεχνικές αναζητήσεις μου. ΄Ετσι όταν το 1991 παρέλαβα περιχαρής ένα λίαν ευμέγεθες αντίγραφον του «Άρχοντος των Δακτυλιδιών» του «μάγου» Τζον Ρόναλντ Ρούελ Τόλκιν (John Ronald Reuel Tolkien, 1892–1973) από τις εκδόσεις Harper Collins, ήμουν λίαν πρόσφορος στην σαγήνη του.

Έκτοτε δεν έπαυσα να ιχνηλατώ τα αποτυπώματα του σπουδαίου έργου του. Επίσης, με την μελέτη, κατενόησα βαθύτερον την εξαιρετική προσπάθειαν την οποίαν κατέβαλαν οι αγωνιστές του «Μετώπου Νεολαίας» («Fronte della Gioventu») του «Ιταλικού Κονωνικού Κινήματος» – MSI [με την καθοδήγηση των σπουδαίων Μάρκο Τάρκι (πολιτειολόγος, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιον της Φλωρεντίας), Ουμπέρτο Κρόπι (επικοινωνιολόγος) και Τζενερόζο Σιμεόνε (1944-2000), δημοσιογράφος και ακτιβιστής), αλλά και κατόπιν με την υποστήριξη του δαιμονίου Πίνο Ράουτι (1926-2012)], όταν στο διάστημα 1977-1981 διωργάνωσαν τις επιτυχέστατες κινηματικές «Κατασκηνώσεις Χόμπιτ». Βεβαίως, τόσον από το έργον του Τόλκιν, όπως και από το έργον κάθε άλλου πράγματι μεγάλου συγγραφέως, κάθε αναγνώστης αποκομίζει αυτό το οποίον εκείνος θέλει, βάσει της κοσμοθεωρήσεως, της ιδεολογίας και των πεποιθήσεων του. Συνεπώς ουδεμία «ιδιοποίηση» της πνευματικής παραγωγής του Τόλκιν είναι θεμιτή ή εφικτή, καθώς και ουδεμία μικρόψυχη δαιμονοποίηση των διαφόρων κοσμοθεωρητικών επιλογών του δύναται να υπερβεί τα διακριτά όρια της εθελοτύφλου μικροψυχίας.

Παρά την αρχικήν καθολική κακεντρέχεια του πολυεπιπέδου καθεστωτικού λογοτεχνικού καθιδρύματος, το οποίον δεν ηδυνήθη ποτέ να κατανοήσει το εγγενώς ευγενές πνεύμα του Τόλκιν, ο «Άρχων των Δακτυλιδιών» του, τον Ιανουάριον του 1997 εψηφίσθη από εκατοντάδες χιλιάδες πελάτες του εκδοτικού οίκου Γουοτερστόουνς [«Waterstones», πρώην «Waterstone’s, the booksellers» (ιδρυθέντος το 1958), του μείζονος βρετανικού λιανοπωλητή βιβλίων με 311 καταστήματα, κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε άλλες εγγύς χώρες] ως το μεγαλύτερον έργο μυθοπλασίας του εικοστού αιώνος ! Επίσης, κατά το ίδιον έτος, συμφώνως προς μιαν έρευνα της (ιδρυθείσης το 1947) διασήμου εκδοτικής εταιρείας «Συντροφία του Τόμου» (Folio Society), «Ο Άρχων των Δαχτυλιδιών» εψηφίσθη από τους αναγνώστες ως το «πλέον αγαπημένο βιβλίο όλων των εποχών».

Αυτές οι διακρίσεις ενέχουν μείζονα κοινωνική και ηθολογική σημασίαν, διότι το εν λόγω αριστούργημα του Τόλκιν είναι ένα κλασικόν διήγημα «ηρωικής φαντασίας». Αντλών έμπνευση από την παραδοσιακήν ευρωπαϊκή μυθολογία, καθώς και από την αγάπη του για την αγγλικήν ύπαιθρο, ο πολύς Τόλκιν εδημιούργησεν έναν φανταστικό κόσμο και εφηύρε μιαν μυθολογία που απεδείχθησαν πράγματι διαχρονικά στην σαγήνη τους. Τον Ιούνιον του 1997, ο Ρος Σίμον, Διευθύνων Σύμβουλος της «Ενώσεως Βιβλιοθηκών της Μεγάλης Βρετανίας» και τότε Γενικός Γραμματεύς της «Διεθνούς Ομοσπονδίας Συλλόγων και Ιδρυμάτων Βιβλιοθηκών» (IFLA) εσχολίασεν επί του αντικειμένου, με ανυπόκριτον ειλικρίνεια και έκπληξη: «Είναι εκπληκτικόν ότι ο Άρχων των Δαχτυλιδιών έχει αυτόν τον αντίκτυπον. Η ιδέα ενός παραλλήλου κόσμου. . . Αναρωτιέμαι αν έχει να κάνει με την προσπάθεια να κατανοήσουμε τον κόσμον γύρω μας !».

Ο Τόλκιν, ισχυρός και απροκάλυπτος υποστηρικτής της υψηλής ιστορικής αποστολής των αγγλοσαξονικών λαών, είχεν γερμανικές οικογενειακές ρίζες [στην Κάτω Ανατολική Πρωσία, στο χωρίον Κρόϋτσμπουργκ (νυν πλήρως εκρωσισθέν ως Σλάβσκογιε)], υπήρξεν όμως ιδιαιτέρως βρετανοκεντρικός και ηρνήθη να υπογράψει δήλωση περί «Αρίας» καταγωγής του, όταν προπολεμικώς του εζητήθη για την έκδοση βιβλίων του στην Γερμανία του Γ΄Ράϊχ, κατά την τότε εκεί νομοθεσία. Περιεγράφη από πολλούς ως ο μεγαλύτερος συγγραφεύς του 20ου αιώνος.

Τα κινηματογραφικά γυρίσματα του «Άρχοντος των Δαχτυλιδιών» (2001-2003) κατέστησαν to πόνημά του εξόχως δημοφιλές, για μιαν εισέτι φοράν και προεκάλεσαν ποικίλες εικασίες σχετικώς με το τι ετροφοδότησε αυτό το εξαιρετικόν έργο. Ενώ πολλοί λάτρεις του αρκούνται να αντιμετωπίζουν τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» απλώς ως μιαν επική φαντασίωση, ορισμένοι κριτικοί και ερευνητές έχουν εντοπίσει σε αυτόν πολλά βαθύτερα νοήματα, όπως μιαν υποβόσκουσα βαθείαν απέχθεια του συγγραφέως για την εκβιομηχάνιση της υπαίθρου και gi;a την αδικαιολόγητο σφαγή κάθε αναιτίου πολέμου.

Ο Τόλκιν ήντλησεν ένα ευρύ φάσμα επιρροών, όπως η μελέτη των γλωσσών, ο χριστιανισμός, η μυθολογία και οι γερμανικοί ηρωικοί θρύλοι, συμπεριλαμβανομένου της βορειογερμανικού «Έπους των Φέλσουνγκ» (Völsunga Saga), η αρχαιολογία, (ειδικώς στον Ναόν του αργυρόχειρος ιαματικού και κυνηγού κελτικού θεού Νόντενς), η αρχαία και σύγχρονος ξένη λογοτεχνία, όπως η φινλανδική επική ποίηση του 19ου αιώνος [οπότε ο ιατρός και φιλόλογος Ελίας Λένροτ (1802 –1884) συνέθεσε μέσω συλλογής και συρραφής δημωδών ασμάτων και λαϊκών θρύλων το εθνικόν έπος των Φινλανδών «Καλεβάλα» («Η γη των ηρώων»)] και η προσωπική του βιωματική εμπειρία.

Ενεπνεύσθη κυρίως από το επάγγελμά του, την φιλολογία. Το έργον του επεκεντρώθη στην μελέτη της παλαιάς αγγλικής λογοτεχνίας, ιδιαιτέρως του εθνικού έπους «Μπέογουλφ», ανεγνώρισεν δε πλειστάκις την σημασίαν της για τα γραπτά του. Υπήρξεν ένας λίαν χαρισματικός γλωσσολόγος, επηρεασμένος από την κελτική, την φινλανδική, την σλαβική και την ελληνική γλώσσα και μυθολογία. Οι σχολιαστές του προσεπάθησαν να εντοπίσουν λογοτεχνικά και τοπολογικά προηγούμενα, σχετικά με χαρακτήρες, τόπους και γεγονότα στα γραπτά του Τόλκιν.

Ο ίδιος ανεγνώρισεν ότι του ήρεσαν ιδιαιτέρως οι περιπετειώδεις ιστορίες συγγραφέων όπως ο Σκώτος ιστορικός και διηγηματογράφος Τζων Μπιούκαν Βαρώνος του Τουήντσμουρ (1875–1940) και ο Σερ Χένρυ Ράϊντερ Χάγκαρντ (1856 –1925), συγγραφεύς ιστορικής και εξωτικής φαντασίας. Μια επίσης σημαντική επιρροή για τον Τόλκιν υπήρξεν ο πολυμαθής συγγραφεύς, ποιητής, καλλιτεχνικός υφαντής και σοσιαλιστής κοινωνικός ακτιβιστής Γουίλιαμ Μόρις (1834 –1896), πρωτοπόρος του καλλιτεχνικού κινήματος «Τέχνες και Χειροτεχνίες» («Arts and Crafts» 1880 – 1920, προδρόμου της διασήμου «Αρ Ντεκό»). Ο Τόλκιν αναμφιβόλως εχρησιμοποίησεν στο έργον του μερικά πραγματικά τοπωνύμια, όπως το «Μπαγκ Εντ», όνομα της οικίας της θείας του. Επίσης εδήλωσεν ότι είχεν επηρεαστεί από τις παιδικές του εμπειρίες στην αγγλικήν ύπαιθρο του Γουορτσεστερσάϊρ, εγγύς του υδρομύλου Σέαρχολ, και την επελθούσα αστικοποίησή της από την ανάπτυξη του Μπέρμιγχαμ.

Τέλος, τον επηρέασεν και η προσωπική του εμπειρία στον πόλεμο χαρακωμάτων του Πρώτου Μεγάλου Πολέμου. Επιπλέον, η ταχέως κλιμακουμένη στρατιωτικοποίηση και εκβιομηχάνιση του ενέπνευσαν τον χαρακτήρα του δαίμονος Σάουρον και των δυνάμεών του. Οι «Όγροι» (τα διαβόητα Ορκς) αντεπροσώπευαν τις χειρότερες από αυτές τις δυνάμεις, ομοιάζοντες προς πλήρως εξαθλιωμένους και «αποανθρωποποιημένους» εργάτες, που εβασανίσθησαν και απεκτηνώθησαν από τον πόλεμο και την απάνθρωπον λειτουργίαν της βιομηχανίας.

Μια 20ετής συνδρομή του Τόλκιν στο εκδιδόμενον από τον παραδοσιοκράτη εθνικιστή Άρθουρ Κέννεθ Τσέστερτον * περιοδικόν ενμημερωτικόν δελτίον «Ειλικρίνεια» (Candour), [που εξεδίδετο εβδομαδιαίως από το 1953 έως το 1960, και κατόπιν σε οκτώ έως δέκα τεύχη ετησίως, έως το 1999], καθώς και η πιστή διατήρηση των τόμων του, ημπορεί κάλλιστα να παρέξει ενδείξεις για το ποίες ήσαν οι πλέον εσώτερες σκέψεις, ιδέες και πεποιθήσεις του αειμνήστου Τόλκιν.

Το 1973 τα αντίτυπα της συλλογής του Τόλκιν επωλήθησαν μεταθανατίως για 10 λίρες. Το 1997 αυτά τα ενημερωτικά δελτία εδωρήθησαν από την Μόϊνα Τρέηλ – Σμιθ, την γραμματέα του Τσέστερτον, στον νομικόν, οικονομολόγο και διδάκτορα Γερμανικής Φιλολογίας Στέφεν Γκούντσον, ο οποίος τα ανέφερε σε άρθρο του περί του «Μυθου του Τόλκιν» στην Επιθεώρηση Μπαρνς.

Τα ακολούθως παρατιθέμενα αποσπάσματα από την «Ειλικρίνεια» υπεγραμμίσθησαν όλα από τον Τόλκιν με έναν ερυθρό κονδυλοφόρο. Η διάλυση της Βρετανικής Αυτοκρατορίας εθεωρήθη από τον Τόλκιν ως μια τραγωδία, η οποία θα είχε μόνιμες αρνητικές συνέπειες για τους αυτόχθονες πληθυσμούς της:

«Η Αφρική δεν κατοικείται από μαύρους Ευρωπαίους, αλλά είναι μια ήπειρος γεμάτη φυλές ευρισκόμενες διανοητικώς και ηθικώς στην αυγήν της ιστορίας. Αυτοδιοίκηση δεν σημαίνει δημοκρατία. Η Λιβερία και η Αβησσυνία είναι δύο προειδοποιητικά φώτα. Η αφρικανική ηγεμονία θα οδηγούσε στην αυτοκτονία της λευκής κοινότητος στην Ανατολική και Κεντρική Αφρική και στην καταστροφήν των αφρικανικών ελπίδων για βιώσιμο πρόοδο». (3/10 Αυγούστου 1956, 44)

Ο Τόλκιν ήταν απογοητευμένος για την αποτελεσματικότητα της συγχρόνου δημοκρατίας και εθεώρει ότι τόσον τα μέσα ενημερώσεως, όσον και η υψηλή τραπεζοχρηματιστηριακή οικονομία είναι εχθρικά προς την επιτυχίαν της: «Η συγκέντρωση της δυνάμεως του τύπου έχει προ πολλού προβεί σε διακωμώδηση του όποιου βαθμού ενημερωμένης δημοκρατίας ημπορεί να εγνωρίσαμεν κάποτε.» (10 Φεβρουαρίου 1956, 50)

«Η αληθής εξίσωση είναι “δημοκρατία” = κυβέρνηση από παγκοσμίους χρηματοδότες : Το κύριον χαρακτηριστικόν των συγχρόνων κυβερνήσεων είναι ότι δεν γνωρίζουμε ποιος κυβερνά, de facto (εκ των πραγμάτων) περισσότερον από de jure (εκ του δικαίου). Βλέπουμε τον πολιτικόν και όχι τον υποστηρικτήν του. Ακόμα ολιγότερον τον υποστηρικτήν του υποστηρικτού ή αυτό που είναι σημαντικότρον από όλα, τον τραπεζίτην του υποστηρικτού. Ενθρονισμένος υπεράνω όλων, με τρόπον δίχως παράλληλόν του σε όλο το παρελθόν, είναι ο κεκαλυμμένος προφήτης της οικονομίας, που πείθει όλους τους ανθρώπους οι οποίοι ζουν υπό ένα είδος μαγείας και εκφράζει χρησμούς σε μια γλώσσα την οποίαν δεν αντιλαμβάνεται [sic] ο λαός.» (13 Ιουλίου 1956, 12)

Γά τον τομέα της νομισματικής μεταρρυθμίσεως ο Τόλκιν επέδειξε την πλέον έμμονον και εμπαθή ανησυχία του. Η αγανάκτησή του για το κακόν της τοκογλυφίας —την δημιουργίαν χρημάτων εκ του μηδενός και στην συνέχεια τον δανεισμόν τους με τόκους— υπήρξεν πρόδηλος. Υπεγράμμισεν:

«Θα πρέπει να υπάρχει μόνον μία πηγή χρημάτων. Μια πηγή από την οποίαν ρέει το αίμα του έθνους για να αναζωογονήσει το εμπόριον και την βιομηχανία, να διασφαλίσει την οικονομικήν ισότητα και δικαιοσύνη και να προστατεύσει την ευημερίαν του λαού. . . . Με άλλα λόγια, πάντα ήταν και εξακολουθεί να είναι ισχυρισμός μας ότι το προνόμιον της δημιουργίας και της εκδόσεως των χρημάτων του έθνους πρέπει να αποκατασταθεί στο κράτος.» (3/10 Αυγούστου 1956, σελίς 48)

Αξιοποιούντες το ανωτέρω υπόβαθρον επιλογών του μεγάλου συγγραφέως, δυνάμεθα να επιχειρήσουμε μιαν σύντομον εξήγηση του «Άρχοντος των Δακτυλιδιών» : Το κέντρον όλου του κακού είναι ο Σκοτεινός Άρχων Σάουρον, ο οποίος έχει υποδουλώσει τους ανθρώπους της Μέσης Γης με τα δακτυλίδια της εξουσίας. Υπάρχουν επτά δαχτυλίδια για τους Νάνους άρχοντες, πέντε για τους βασιλείς των Ξωτικών, εννέα για τους θνητούς άνδρες και ένα για να τους κυβερνά και να τους δένει όλους για πάντα, στο σκότος και στην σκλαβιά.

«Τρία Δαχτυλίδια έχουνε οι Ξωτικοί οι Βασιλιάδες στο θόλο τ’ ουρανού από κάτω.

Εφτά οι Νάνοι Άρχοντες στα πέτρινά τους τα παλάτια.

Εννιά οι Άνθρωποι οι θνητοί που ‘χουν τη μοίρα του θανάτου.

Ένα για τον Σκοτεινόν Άρχοντα, στον σκοτεινό του θρόνο,

Στης Μόρντορ τη γη, όπου κατοικούν οι Σκιές

Ένα, όλους να κυβερνά και να τους βρίσκει, Ένα.

Ένα, να τους μαζεύει όλους μαζί, με μαύρα μάγια, Ένα.

Στης Μόρντορ τη γη, όπου κατοικούν οι Σκιές.»

Αυτά τα χρυσά δακτυλίδια «εσφυρηλατήθησαν» στις φλόγες του Βουνού του Ολέθρου και συμβολίζουν τις κεντρικές τράπεζες και τις μονοπωλιακές τους δυνάμεις, οι οποίες τους επιτρέπουν να δημιουργούν χρήματα από το τίποτα και να τα δανείζουν με τόκους στους ευκολoπίστους ανθρώπους. Με την απεριόριστον οικονομική τους δύναμη, είναι σε θέση να ελέγχουν τα μέσα μαζικής ενημερώσεως και να «μαγεύουν» το ευρύ κοινό με την προπαγάνδα τους. Όμως τελικώς το καλό υπερισχύει του κακού, και τα διαβολικά πνεύματα του Δακτυλιδιού, τα όρκς και η ισχυροτέρα ποικιλία τους, τα τέρατα Ουρούκ – Χάϊ, κατανικώνται.

Ποίος ήταν λοιπόν ο Τζον Ρόναλντ Ρούελ Τόλκιν; Υπεστήριξεν ποτέ το Εθνικό Μέτωπο; Πιθανότατα όχι εμπράκτως, αλλά αναμφισβητήτως είχε συμπάθειαν στις αντιμεταναστευτικές πολιτικές και τις κατά της Κοινής Αγοράς πολιτικές του Μετώπου, υποστηρίξας τις απόψεις του Τσέστερτον για περισσότερες από δύο δεκαετίες.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ήταν πατριώτης και πως η πεποίθησή του ότι τα εκπολιτιστικά αποτελέσματα της Βρετανικής Αυτοκρατορίας ήσαν εν πολλοίς μια ευλογία που έπρεπε να απολαύσουν όλοι, έχει αποδειχθεί εκ των υστέρων σωστή. Τα μαρτύρια του θανάτου, του λιμού, του χρέους και της καταστροφής τα οποία εν συνεχεία υπέστη η Αφρική αποτελούν θλιβεράν μαρτυρίαν αυτού του γεγονότος.

Πρωτίστως, ο Τόλκιν ημπορεί να κριθεί ως ένθερμος υποστηρικτής μιας βαθείας νομισματικής μεταρρυθμίσεως. Κατενόησεν ότι το χρήμα δεν είναι μια μορφή πλούτου, αλλά ένα μέσον για την ανταλλαγήν αγαθών και υπηρεσιών, ανεζήτησεν δε την κοινωνική δικαιοσύνη μέσω της υιοθετήσεως ενός «συστήματος εντίμου χρήματος», το οποίον θα εμοίραζεν τα οφέλη της τεχνολογικής εποχής σε όλη την ανθρωπότητα και θα παρείχεν μιαν ασφαλή βάση για ένα πλανητικό μέλλον προόδου και ευημερίας.

————————–

* Ο Άρθουρ Κένεθ Τσέστερτον, (1899–1973), ήταν Βρετανός εθνικιστής δημοσιογράφος και πολιτικός ακτιβιστής. Από το 1933 έως το 1938 ήταν μέλος της «Βρετανικής Ενώσεως Φασιστών» (BUF). Απογοητευμένος από τον ηγέτη της Όσβαλντ Μόσλεϋ, απεχώρησεν από την BUF το 1938. Το 1954 ίδρυσε τον «Σύνδεσμον Πιστών της Αυτοκρατορίας» (League of Empire Loyalists), του οποίου οι έριδες και οι παρεμβάσεις στις συνεδριάσεις του Συντηρητικού Κόμματος απεδείχθησαν συνεχής πηγή εκνευρισμού και αμηχανίας για τους πρωθυπουργούς Ήντεν και Μακμίλαν.

Το 1967 ο Σύνδεσμος συνεχωνεύθη με το βραχύβιον «Βρετανικόν Εθνικόν Κόμμα», το «Κίνημα της Μεγάλης Βρετανίας» και την «Εταιρείαν Διατηρήσεως των Φυλών» οπότε εδημιουργήθη το «Εθνικό Μέτωπο», όπου ο Τσέστερτον ανέλαβεν τον ρόλον του ηγέτη. Επίσης ο Τσέστερτον, το 1954, ίδρυσε και επεμελήθη το περιοδικόν «Ειλικρίνεια», ως «διάδοχον» του περιοδικού «Αλήθεια», του οποίου προηγουμένως ήταν αναπληρωτής συντάκτης. Ο Τσέστερτον υπήρξεν ένας διακεκριμένος και παρασημοφορηθείς βετεράνος δύο παγκοσμίων πολέμων, ενώ στην δεκαετίαν του 1930 είχεν επιμεληθεί και όλες τις δημοσιεύσεις του Όσβαλντ Μόσλεϋ.

Similar Posts